Ibu Zain (Zainun Munsyi Sulaiman)

Sebelum negara mencapai kemerdekaan, tidak ramai wanita berpendidikan tinggi dan bekerjaya. Pada ketika itu, pelajar perempuan yang menerima pendidikan formal terutamanya di sekolah mubaligh Kristian pula dianggap janggal kerana melanggar tradisi masyarakat Melayu. Hal ini kerana majoriti anak gadis  hanya menimba ilmu secara tidak formal dirumah. Sekiranya berpeluang mendapat pendidikan pula hanya di sekolah Melayu dengan sistem vernakular. Peluang mendapat pendidikan di sekolah aliran Inggeris juga terbatas. Namun perkara ini tidak berlaku pada Ibu Zain atau nama sebenarnya Hajjah Zainun Sulaiman. Anak kepada guru Bahasa Melayu, Sulaiman dan Siti Shahariah Haji Khamis ini telah menerima pendidikan awalnya di Sekolah Rendah Perempuan Methodist Kampung Belanda, Tengkera, Melaka.

Wanita yang dilahirkan pada 22 Januari 1903 di Kampung Nyalas, Melaka dianggap pelopor kepada wanita Melayu khususnya dalam bidang pendidikan dan pemimpin wanita berwibawa. Pendidik berjiwa nasionalis ini memulakan kerjayanya sebagai guru percubaan di Sekolah Perempuan Bandar Maharani, Muar seterusnya dilantik sebagai Guru Pelawat bagi Sekolah-Sekolah Perempuan Daerah Batu Pahat dan Muar. Pada tahun 1927 pula, Ibu Zain menggalas tanggungjawab yang lebih besar apabila beliau diberi kepercayaan untuk menjadi Penyelia Sekolah-Sekolah Perempuan Seluruh Negeri Johor. Pengasas majalah Guru dan Bulan Melayu. Wanita berjiwa pendidik ini bukan sahaja berjuang dalam meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa tetapi juga giat dalam pertubuhan sukarela dengan menubuhkan Persekutuan Guru-Guru Perempuan Melayu dan memimpin pertubuhan tersebut selama 19 tahun.

Menyedari nasib kaum wanita yang seolah-olah dipinggirkan, Ibu Zain pantas menubuhkan Kumpulan Ibu Sepakat pada tahun 1945 semasa Jepun sedang bermaharajalela menzalimi wanita, kaum Melayu dan penduduk Tanah Melayu. Penubuhan Kumpulan Ibu Sepakat juga telah membibitkan pembabitan Ibu Zain dalam kancah politik apabila kumpulan ini bergabung dengan Pergerakan Melayu Semenanjung pimpinan Datuk Onn Jaafar dalam menentang penjajah. Era politik Ibu Zain bertambah rancak apabila beliau dilantik sebagai Ketua Pungutan Derma Kebangsaan bagi Pergerakan Melayu Semenanjung. Pada tahun 1948,beliau dilantik sebagai Ahli Dewan Undangan Negeri Johor mewakili parti UMNO. Setahun selepas itu, beliau dipilih sebagai wakil rakyat bagi kawasan Pontian Selatan.

Bagi memastikan wanita sentiasa dihargai, Ibu Zain telah mencadangkan perayaan Hari Wanita yang diraikan pada 25 Ogos setiap tahun. Walau bagaimanapun, Hari Wanita pertama kali diraikan pada tahun 1962 yang dikenali sebagai Hari Ibu di Johor Bahru. Walaupun aktif dalam politik, namun, jiwa sebagai pendidik tidak pernah hilang dalam diri Ibu Zain yang dapat dilihat dengan tertubuhnya Kolej Puteri Tuanku Ampuan Mariam. Beliau juga merupakan pengetua kolej ini yang menampung anak-anak perempuan yang terkandas di dalam Sijil Rendah Pelajaran dan Sijil Pelajaran Malaysia untuk menyediakan mereka dengan Sijil Tinggi Persekolahan bagi membolehkan mereka masuk ke universiti.

Sebagai menghargai jasanya, beliau telah dianugerahkan tokoh guru pada tahun l975, pingat Tun Fatimah dalam anugerah Majlis Kebangsaan Pertubuhan-Pertubuhan Wanita l974, Lady of Burma daripada kerajaan Burma dan penganugerahan Ijazah Kehormat Sarjana Sastera Universiti Malaya. Pengorbanan dan jasa baktinya turut mendapat perhatian kerajaan apabila beliau dikurniakan darjah Panglima Setia Mahkota (P.S.M) oleh Seri Paduka Baginda Yang Di Pertuan Agong membawa gelaran Tan Sri pada tahun 1979 dan  anugerah Suluh Budiman kerana sumbangannya dalam bidang pendidikan pada tahun 1980. Perjuangan dan jasa baktinya terhenti apabila wanita berjiwa cekal ini meninggal dunia pada 2 April l989 akibat penyakit barah dalam perut. “Agama dididik, moden dibela. Dunia dikelek, akhirat ditatang” ditinggalkan oleh Allahyarhamah Tan Sri Hajjah Zainun Sulaiman untuk renungan dan teladan generasi kini.

Pengenalan

Sebelum negara mencapai kemerdekaan, tidak ramai wanita berpendidikan tinggi dan bekerjaya. Pelajar perempuan yang menerima pendidikan formal terutamanya di sekolah mubaligh Kristian pula dianggap janggal kerana melanggar tradisi masyarakat Melayu pada ketika itu. Hal ini kerana majoriti anak gadis  hanya  menimba ilmu secara tidak formal dirumah. Sekiranya berpeluang mendapat pendidikan pula hanya di sekolah Melayu dengan sistem vernakular. Peluang mendapat pendidikan di sekolah aliran Inggeris juga terbatas (Sulasiah Munajir 2009).

Namun perkara ini tidak berlaku pada Ibu Zain atau nama sebenarnya Hajjah Zainun Sulaiman. Anak kepada guru Bahasa Melayu, Sulaiman dan Siti Shahariah Haji Khamis ini telah menerima pendidikan awalnya di Sekolah Rendah Perempuan Methodist Kampung Belanda, Tengkera, Melaka. Wanita yang dilahirkan pada 22 Januari 1903 di Kampung Nyalas, Melaka dianggap pelopor kepada wanita Melayu khususnya dalam bidang pendidikan dan pemimpin wanita berwibawa. Pada tahun 1934, beliau telah menikahi Haji Amin Ahmad dan dikurniakan tiga orang cahaya mata iaitu Khalidah Adibah, Khalidah Fadzillah dan Sulaiman Shakib.

Pendidik

Kecenderungannya dalam bidang pendidikan bermula apabila beliau mengikut keluarganya berhijarah ke Pasuh Jaya Waras, Negeri Sembilan pada tahun 1916. Berbekalkan ilmu pengetahuannya, Ibu Zain mencurah bakti kepada anak kampung terbabit dengan mengajar menulis dan membaca. Walau bagaimanapun, usahanya ini terhenti apabila anak ke enam daripada lapan adik beradik ini sekali lagi mengikut keluarganya berpindah ke Muar. Pejuang bangsa berjiwa kental ini memulakan kerjayanya sebagai guru percubaan di Sekolah Perempuan Bandar Maharani, Muar pada usia 18 tahun pada tahun 1921.

Keadaan sekolah Melayu pada ketika itu ibarat langit dengan bumi jika dibandingkan dengan sekolah sekular Inggeris.  Dibesarkan oleh ayahnya yang juga pendidik sejati, maka tidak hairanlah Ibu Zain juga cemerlang dalam lapangan pendidikan apabila beliau telah dilantik menjadi guru besar di sekolah yang sama, enam bulan selepas mengajar. Beliau memimpin sekolah terbabit sehingga tahun 1926. Pendidik berjiwa nasionalis ini bukan sahaja cemerlang sebagai pendidik bahkan juga sebagai pemimpin bidang pendidikan apabila beliau dilantik sebagai Guru Pelawat bagi Sekolah-Sekolah Perempuan Daerah Batu Pahat dan Muar.

Pada tahun 1927 pula, Ibu Zain menggalas tanggungjawab yang lebih besar apabila beliau diberi kepercayaan untuk menjadi Penyelia Sekolah-Sekolah Perempuan Seluruh Negeri Johor. Di kesempatan ini jugalah beliau telah mengambil kesempatan untuk menyemai semangat kebangsaan melalui ucapannya kepada guru, pelajar dan masyarakat umum. Bagi menyemarakkan lagi semangat juangnya dalam menentang penjajah, Ibu Zain telah mengasaskan majalah Guru dan Bulan Melayu. Beliau juga merupakan pengarang dan pengurus majalah Bulan Melayu (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000). Dalam majalah ini, Ibu Zain bukan sahaja aktif menyemai semangat patriotiknya, bahkan juga menulis tentang penjagaan kesihatan, urusan rumah tangga, menjahit dan masakan.

Majalah Guru, khusus untuk para guru ini turut memuatkan koleksi ucapannya. Selain itu, Ibu Zain juga tidak meminggirkan pendidikan agama dengan mewujudkan sekolah agama di sebelah petang. Wanita berjiwa pendidik ini bukan sahaja berjuang dalam meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa tetapi juga giat dalam pertubuhan sukarela. Misalnya, pada tahun 1930, beliau telah menubuhkan Persekutuan Guru-Guru Perempuan Melayu dan memimpin pertubuhan tersebut selama 19 tahun (Sulasiah Munajir 2009 & Abd. Aziz Itar 2009). Ibu Zain juga telah memperkenalkan subjek masakan, kesihatan, senaman dan pertukangan tangan di sekolah-sekolah yang pernah dipimpin dan diajarnya (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004).

Sejajar dengan jiwa mendidiknya yang sentiasa menebal, Ibu Zain sedaya upaya menggunakan peluang yang ada untuk menimba ilmu. Hal ini dapat dilihat semasa pendudukan Jepun, Ibu Zain telah mempelajari Bahasa Jepun. Kebolehannya berbahasa Jepun dalam masa singkat menyebabkan beliau dihormati oleh pegawai dan askar dari negara matahari terbit itu. Oleh itu, Ibu Zain dibenarkan untuk terus mengajar di sekolahnya dengan syarat Bahasa Jepun juga perlu diajar. Selain itu, Ibu Zain turut mempelajari Bahasa Arab. Walaupun telah mempelajari bahasa al-Quran ini daripada ayahnya, tetapi beliau tetap mendalami Bahasa Arab daripada Haji Fadzullah Suhaimi.

Dalam perjalanan ke Mekah untuk menunaikan fardhu haji pada tahun 1933, beliau telah berjaya mempelajari tafsir al-Quran daripada guru agama iaitu Ustaz Mohd Amin Ahmad yang kemudiannya menjadi suaminya. Di samping menunaikan haji, Ibu Zain juga sempat melawat beberapa sekolah di Mesir untuk diaplikasikan dalam usaha memajukan sistem pendidikan tanah air (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009).

Ibu Zain turut menyerlahkan lagi kecintaannya dalam mendaulatkan Bahasa Melayu yang dapat dilihat dalam usaha dan peranan aktifnya dalam penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1958. Sebelum itu, beliau terlibat dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Malaya Ketiga pada tahun 1956 dengan dilantik menjadi anggota Lembaga Tetap Kongres (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009). Selain itu, tokoh pendidikan ini juga turut serta dalam Kongres Bahasa Indonesia di Medan pada tahun 1954.

Pejuang wanita

Semangat merdeka bukan sahaja untuk memerdekakan tanah airnya, bahkan juga memerdekakan kaum sejantinanya. Menyedari nasib kaum wanita yang seolah-olah dipinggirkan, Ibu Zain pantas menubuhkan Kumpulan Ibu Sepakat pada tahun 1945 semasa Jepun sedang bermaharajalela menzalimi kaum Melayu dan penduduk Tanah Melayu. Kesungguhan kaum wanita untuk memerdekakan tanah air telah mendapat perhatian daripada pemimpin pada ketika itu khususnya Datuk Onn Jaafar.

Secara tidak langsung Kumpulan Ibu Sepakat juga telah memudahkan Datuk Onn Jaafar untuk menambah tekanan kepada penjajah. Kumpulan Ibu Sepakat telah bergabung dengan Pergerakan Melayu Semenanjung pimpinan Datuk Onn Jaafar dalam menentang penjajah. Pada tahun 1946 Bahagian Kaum Ibu bagi Pergerakan Melayu Semenanjung yang ditubuh di Johor Bahru telah melantik Azizah Jaafar sebagai Ketuanya, sementara Ibu Zain sebagai Ketua Pungutan Derma Kebangsaan.

Pengaruh Ibu Zain yang kuat dalam bidang pendidikan telah memudahkannya mendapat sokongan bukan sahaja daripada guru wanita bahkan wanita tempatan lain. Pengalamannya memimpin dalam bidang pendidikan secara tidak langsung telah menyebabkan beliau dilantik sebagai Pegawai Penerangan (Sulasiah Munajir 2009 & Abd. Aziz Itar 2009). Selain itu, perjuangan Ibu Zain dalam hal ehwal wanita tidak tertumpu kepada bidang pendidikan dan politik bahkan juga meliputi sosial. Hal ini dapat dilihat melalui sambutan hari wanita kerana Ibu Zain sangat menghargai wanita sehinggakan beliau sendiri telah mencadangkan perayaan Hari Wanita yang diraikan pada 25 Ogos setiap tahun. Walau bagaimanapun, Hari Wanita pertama kali diraikan pada tahun 1962 yang dikenali sebagai Hari Ibu di Johor Bahru (Sulasiah Munajir 2009).

Kecintaannya terhadap hal ehwal wanita mendorongnya menyertai pergerakkan Pandu Puteri sehinggakan beliau dicatatkan sebagai wanita Melayu pertama menyertai pergerakkan ini. Pepatah Melayu ‘Jauh perjalanan luas permandangan’ seolah-olah menjadi pemangkin kepada bekas setiausaha Pandu Puteri Johor ini untuk aktif dalam Pandu Puteri yang secara tidak langsung telah membawanya ke Jambori Pandu Puteri di Colombo pada tahun 1954. Penyertaannya dalam pergerakkan ini setidak-tidaknya telah mendedahkan wanita Melayu terhadap kegiatan sosial yang dapat memberi manfaat kepada diri. Bagi memastikan pegangan agama sentiasa terbela dalam kalangan anak gadis Melayu yang menyertai Pandu Puteri, beliau telah memastikan aktiviti pergerakkan ini bersesuaian dengan ajaran Islam (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004).

Tokoh politik wanita

Penubuhan Pergerakan Melayu Semenanjung (PMS) pada tahun 1946 telah mengheret Ibu Zain ke kancah politik. Ibu Zain juga adalah antara tokoh politik wanita berpengaruh dalam Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu atau United Malays National Organisation (UMNO) sekali gus menambah jasa dan khidmat bakti beliau kepada masyarakat. Mungkin ramai yang tidak mengetahui bahawa Ibu Zain adalah salah seorang perjuang terbilang UMNO dalam menuntut kemerdekaan.

Beliau juga antara individu berpengaruh dan sentiasa mendapat kepercayaan daripada Datuk Onn Jaafar dalam perjuangan UMNO. Kelantangannya bukan sahaja terserlah dalam ucapannya mengenai kemerdekaan tetapi juga dalam menyelesaikan masalah dalaman parti. Misalnya beliau diberi kepercayaan untuk menyakinkan orang ramai terhadap kepimpinan UMNO ketika berlakunya rapat raksasa di Bukit Timbalan Johor pada 15 Julai l950 yang membantah peletakan jawatan Datuk Onn sebagai Yang Di Pertua UMNO.

Ungku Abdullah Omar yang menganjurkan perhimpunan telah meminta Ibu Zain berucap agar Datuk Onn Jaafar menimbangkan keputusannya demi kepentingan parti. Pada ketika itu, orang ramai dilihat telah memakai lencana UMNO secara terbalik dan juga mengibarkan bendera terbalik disamping memegang sepanduk bertulis `Datuk Onn Berhenti - UMNO mati'. Dalam perhimpunan itu, Ibu Zain dengan lantangnya mempersoalkan sokongan ahli yang dilihat terlalu taksub kepada kepimpinan sedangkan matlamat ahli menyertai UMNO adalah untuk bersama-sama pemimpin menuntut kemerdekaan.

Beliau berkali-kali meyakinkan ahli UMNO dalam perhimpunan itu bahawa perjuangan UMNO adalah kerana kemerdekaan negara dan bukannya untuk menyanjung pemimpin UMNO. Beliau menyatakan sesiapapun yang dilantik sebagai pemimpin UMNO, perjuangan menuntut kemerdekaan mesti diteruskan. Perhimpunan itu juga telah menyebabkan Datuk Onn menarik semula peletakan jawatannya dan memimpin parti itu sehingga matlamatnya tercapai (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009).

Pada Ogos 1950 pula, beliau telah dipilih sebagai wakil ke Perhimpunan Agung UMNO di Istana Iskandariah Kuala Kangsar, Perak. Dalam perhimpunan itu, beliau terpilih sebagai Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO yang kedua dari tahun 1950-1953, mengantikan Datin Putih Mariah Ibrahim Rashid. Di atas keseriusannya membela nasib wanita khususnya dan anak bangsa amnya, Ibu Zain telah terpilih sebagai Naib Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO Bahagian Selatan bagi tahun 1955 hingga 1963.

Pada tahun 1955 juga beliau pernah ditawarkan untuk menjadi calon Ketua Kaum Ibu UMNO Malaya bersama Datuk Halimahtun tetapi kedua-dua tokoh besar itu menarik diri kerana Ibu Zain sedang giat dengan rancangan mendirikan Kolej Tengku Ampuan Mariam, yang juga merupakan projek UMNO. Walaupun menolak perlantikkan ini, Ibu Zain tetap menjadi salah seorang Ahli Jawatankuasa Tertinggi Kaum Ibu UMNO (Pertubuhan Tindakan Wanita Islam 2004 & Sulasiah Munajir 2009).

Pada tahun 1959 pula, Ibu Zain dicalonkan dalam pilihan raya kawasan Pontian Selatan dan memenangi kerusi tersebut seterusnya dilantik menjadi Ahli Parlimen Pontian Selatan bersama-sama Tan Sri Fatimah Hashim dan Ajibah Ibul dari Sarawak. Menjelang pilihan raya umum 1964, beliau telah meminta untuk tidak dicalonkan kerana Kolej Tengku Ampuan Mariam yang dibuka pada 10 Mac 1963 telah mengikat masanya daripada aktif untuk perkara lain (Sulasiah Munajir 2009). Selain itu, pelopor politik wanita tanah air ini juga pernah menjadi salah seorang perwakilan Persidangan Perhubungan Asia pada tahu 1947 (Pertubuhan Tindakan Wanita Islam 2004 & Sulasiah Munajir 2009).

Ibu Zain juga merupakan salah seorang wanita pejuang kemerdekaan yang lantang menentang dan bersemangat tinggi dalam menghalau penjajah. Walaupun sibuk dengan tugasannya sebagai guru, namun cita-citanya untuk membebaskan negara daripada cengkaman penjajah sentiasa subur sehinggakan beliau masih bersemangat menyertai askar wataniah pada usia 60 tahun (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004). Pada ketika itu, sedang hangat berlakunya Konfrantasi Malaysia- Indonesia sehingga mendorongnya menyertai pasukan ini secara sukarela dan menjalani latihan di Kem Majidee Johor Bahru.

Penutup

Perjuangan dan bakti Ibu Zain walau bagaimanapun terhenti apabila negarawati ini meninggal dunia pada 2 April 1989 kerana mengidap barah dalam perut. “Agama dididik, moden dibela. Dunia dikelek, akhirat ditatang” ditinggalkan oleh Allahyarhamah Tan Sri Hajah Zainun Sulaiman untuk renungan dan teladan generasi kini. Ibu Zain bukan sahaja pendidik sejati tetapi juga patriot yang tidak pernah patah semangat dalam memperjuangkan hak pribumi negara ini. Beliau sentiasa memperlihatkan kegigihannya dalam usaha memajukan bangsa Melayu. Perjuangan tanpa jemu Ibu Zain adalah untuk melihat anak bangsanya bukan sahaja bebas dari taklukan penjajah tetapi belenggu pemikiran yang menyekat kemajuan. Niat murninya ini ditonjolkan dalam setiap detik perjuangannya. Perjuangannya dalam memastikan anak bangsanya tidak tercicir dalam mendapat ilmu pengetahuan dibuktikan apabila Tokoh Guru Suluh Budiman 1980 ini menubuhkan Kolej Tengku Ampuan Mariam. Pelopor politik wanita juga telah meninggalkan semangat perjuangan tinggi dalam memartabatkan nasib wanita kepada generasi wanita Malaysia.

Rujukan

• http://www2.arkib.gov.my/hids/print.php?type=A&item_id=6587 ( 22 Oktober 2012)
• http://www.wanitaumno.my/?p=179 (22 Oktober 2012)
• Khairul Azmi Mohamad & A. F Yassin. 2000. Insan pejuang bangsa Melayu abad ke-20. Johor Bahru: Yayasan Warisan Johor.
• Pertubuhan Tindakan Wanita Islam (PERTIWI). 2004. Biografi tokoh wanita Malaysia. T.t. Subang Jaya: Pelanduk Publications (M) Sdn. Bhd.
• Raja Ahmad Shalaby et. al. (pnys). 2004. Tokoh-tokoh guru nusantara. Tanjung Malim: Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris.
• Serimah Mohd Sallehuddin. 2008. Suntikan semangat Ibu Zain, Berita Harian, 5 Ogos.
• Sulasiah Munajir. 2009. 20 tokoh wanita. Bangi: Medium Publications
• Sy. Mussaddad Mahdi. 2009. Menghayati idealisme Ibu Zain, Mingguan Malaysia, 22 Mac.

Bibliografi Ibu Zain

Bibliografi Mengenai Ibu Zain

Pengenalan

Sebelum negara mencapai kemerdekaan, tidak ramai wanita berpendidikan tinggi dan bekerjaya. Pelajar perempuan yang menerima pendidikan formal terutamanya di sekolah mubaligh Kristian pula dianggap janggal kerana melanggar tradisi masyarakat Melayu pada ketika itu. Hal ini kerana majoriti anak gadis  hanya  menimba ilmu secara tidak formal dirumah. Sekiranya berpeluang mendapat pendidikan pula hanya di sekolah Melayu dengan sistem vernakular.

Peluang mendapat pendidikan di sekolah aliran Inggeris juga terbatas (Sulasiah Munajir 2009). Namun perkara ini tidak berlaku pada Ibu Zain atau nama sebenarnya Hajjah Zainun Sulaiman. Anak kepada guru Bahasa Melayu, Sulaiman dan Siti Shahariah Haji Khamis ini telah menerima pendidikan awalnya di Sekolah Rendah Perempuan Methodist Kampung Belanda, Tengkera, Melaka. Wanita yang dilahirkan pada 22 Januari 1903 di Kampung Nyalas, Melaka dianggap pelopor kepada wanita Melayu khususnya dalam bidang pendidikan dan pemimpin wanita berwibawa.

Pendidik

Kecenderungannya dalam bidang pendidikan bermula apabila beliau mengikut keluarganya berhijarah ke Pasuh Jaya Waras, Negeri Sembilan pada tahun 1916. Berbekalkan ilmu pengetahuannya, Ibu Zain mencurah bakti kepada anak kampung terbabit dengan mengajar menulis dan membaca. Walau bagaimanapun, usahanya ini terhenti apabila anak ke enam daripada lapan adik beradik ini sekali lagi mengikut keluarganya berpindah ke Muar. Pejuang bangsa berjiwa kental ini memulakan kerjayanya sebagai guru percubaan di Sekolah Perempuan Bandar Maharani, Muar pada usia 18 tahun pada tahun 1921. Keadaan sekolah Melayu pada ketika itu ibarat langit dengan bumi jika dibandingkan dengan sekolah sekular Inggeris. 

Dibesarkan oleh ayahnya yang juga pendidik sejati, maka tidak hairanlah Ibu Zain juga cemerlang dalam lapangan pendidikan apabila beliau telah dilantik menjadi guru besar di sekolah yang sama, enam bulan selepas mengajar. Beliau memimpin sekolah terbabit sehingga tahun 1926. Pendidik berjiwa nasionalis ini bukan sahaja cemerlang sebagai pendidik bahkan juga sebagai pemimpin bidang pendidikan apabila beliau dilantik sebagai Guru Pelawat bagi Sekolah-Sekolah Perempuan Daerah Batu Pahat dan Muar.

Pada tahun 1927 pula, Ibu Zain menggalas tanggungjawab yang lebih besar apabila beliau diberi kepercayaan untuk menjadi Penyelia Sekolah-Sekolah Perempuan Seluruh Negeri Johor. Di kesempatan ini jugalah beliau telah mengambil kesempatan untuk menyemai semangat kebangsaan melalui ucapannya kepada guru, pelajar dan masyarakat umum. Bagi menyemarakkan lagi semangat juangnya dalam menentang penjajah, Ibu Zain telah mengasaskan majalah Guru dan Bulan Melayu.

Beliau juga merupakan pengarang dan pengurus majalah Bulan Melayu (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000). Dalam majalah ini, Ibu Zain bukan sahaja aktif menyemai semangat patriotiknya, bahkan juga menulis tentang penjagaan kesihatan, urusan rumah tangga, menjahit dan masakan. Majalah Guru, khusus untuk para guru ini turut memuatkan koleksi ucapannya. Selain itu, Ibu Zain juga tidak meminggirkan pendidikan agama dengan mewujudkan sekolah agama di sebelah petang.

Wanita berjiwa pendidik ini bukan sahaja berjuang dalam meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa tetapi juga giat dalam pertubuhan sukarela. Misalnya, pada tahun 1930, beliau telah menubuhkan Persekutuan Guru-Guru Perempuan Melayu dan memimpin pertubuhan tersebut selama 19 tahun (Sulasiah Munajir 2009 & Abd. Aziz Itar 2009). Ibu Zain juga telah memperkenalkan subjek masakan, kesihatan, senaman dan pertukangan tangan di sekolah-sekolah yang pernah dipimpin dan diajarnya (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004).

Sejajar dengan jiwa mendidiknya yang sentiasa menebal, Ibu Zain sedaya upaya menggunakan peluang yang ada untuk menimba ilmu. Hal ini dapat dilihat semasa pendudukan Jepun, Ibu Zain telah mempelajari Bahasa Jepun. Kebolehannya berbahasa Jepun dalam masa singkat menyebabkan beliau dihormati oleh pegawai dan askar dari negara matahari terbit itu. Oleh itu, Ibu Zain dibenarkan untuk terus mengajar di sekolahnya dengan syarat Bahasa Jepun juga perlu diajar. Selain itu, Ibu Zain turut mempelajari Bahasa Arab.

Walaupun telah mempelajari bahasa al-Quran ini daripada ayahnya, tetapi beliau tetap mendalami Bahasa Arab daripada Haji Fadzullah Suhaimi. Dalam perjalanan ke Mekah untuk menunaikan fardhu haji pada tahun 1933, beliau telah berjaya mempelajari tafsir al-Quran daripada guru agama iaitu Ustaz Mohd Amin Ahmad yang kemudiannya menjadi suaminya. Di samping menunaikan haji, Ibu Zain juga sempat melawat beberapa sekolah di Mesir untuk diaplikasikan dalam usaha memajukan sistem pendidikan tanah air (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009).

Ibu Zain turut menyerlahkan lagi kecintaannya dalam mendaulatkan Bahasa Melayu yang dapat dilihat dalam usaha dan peranan aktifnya dalam penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1958. Sebelum itu, beliau terlibat dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Malaya Ketiga pada tahun 1956 dengan dilantik menjadi anggota Lembaga Tetap Kongres (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009). Selain itu, tokoh pendidikan ini juga turut serta dalam Kongres Bahasa Indonesia di Medan pada tahun 1954.

Pejuang wanita

Semangat merdeka bukan sahaja untuk memerdekakan tanah airnya, bahkan juga memerdekakan kaum sejantinanya. Menyedari nasib kaum wanita yang seolah-olah dipinggirkan, Ibu Zain pantas menubuhkan Kumpulan Ibu Sepakat pada tahun 1945 semasa Jepun sedang bermaharajalela menzalimi kaum Melayu dan penduduk Tanah Melayu.

Kesungguhan kaum wanita untuk memerdekakan tanah air telah mendapat perhatian daripada pemimpin pada ketika itu khususnya Datuk Onn Jaafar. Secara tidak langsung Kumpulan Ibu Sepakat juga telah memudahkan Datuk Onn Jaafar untuk menambah tekanan kepada penjajah. Kumpulan Ibu Sepakat telah bergabung dengan Pergerakan Melayu Semenanjung pimpinan Datuk Onn Jaafar dalam menentang penjajah.

Pada tahun 1946 Bahagian Kaum Ibu bagi Pergerakan Melayu Semenanjung yang ditubuh di Johor Bahru telah melantik Azizah Jaafar sebagai Ketuanya, sementara Ibu Zain sebagai Ketua Pungutan Derma Kebangsaan. Pengaruh Ibu Zain yang kuat dalam bidang pendidikan telah memudahkannya mendapat sokongan bukan sahaja daripada guru wanita bahkan wanita tempatan lain.

Pengalamannya memimpin dalam bidang pendidikan secara tidak langsung telah menyebabkan beliau dilantik sebagai Pegawai Penerangan (Sulasiah Munajir 2009 & Abd. Aziz Itar 2009). Selain itu, perjuangan Ibu Zain dalam hal ehwal wanita tidak tertumpu kepada bidang pendidikan dan politik bahkan juga meliputi sosial. Hal ini dapat dilihat melalui sambutan hari wanita kerana Ibu Zain sangat menghargai wanita sehinggakan beliau sendiri telah mencadangkan perayaan Hari Wanita yang diraikan pada 25 Ogos setiap tahun.

Walau bagaimanapun, Hari Wanita pertama kali diraikan pada tahun 1962 yang dikenali sebagai Hari Ibu di Johor Bahru (Sulasiah Munajir 2009). Kecintaannya terhadap hal ehwal wanita mendorongnya menyertai pergerakkan Pandu Puteri sehinggakan beliau dicatatkan sebagai wanita Melayu pertama menyertai pergerakkan ini. Pepatah Melayu ‘Jauh perjalanan luas permandangan’ seolah-olah menjadi pemangkin kepada bekas setiausaha Pandu Puteri Johor ini untuk aktif dalam Pandu Puteri yang secara tidak langsung telah membawanya ke Jambori Pandu Puteri di Colombo pada tahun 1954.

Penyertaannya dalam pergerakkan ini setidak-tidaknya telah mendedahkan wanita Melayu terhadap kegiatan sosial yang dapat memberi manfaat kepada diri. Bagi memastikan pegangan agama sentiasa terbela dalam kalangan anak gadis Melayu yang menyertai Pandu Puteri, beliau telah memastikan aktiviti pergerakkan ini bersesuaian dengan ajaran Islam (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004).

Tokoh politik wanita

Penubuhan Pergerakan Melayu Semenanjung (PMS) pada tahun 1946 telah mengheret Ibu Zain ke kancah politik. Ibu Zain juga adalah antara tokoh politik wanita berpengaruh dalam Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu atau United Malays National Organisation (UMNO) sekali gus menambah jasa dan khidmat bakti beliau kepada masyarakat. Mungkin ramai yang tidak mengetahui bahawa Ibu Zain adalah salah seorang perjuang terbilang UMNO dalam menuntut kemerdekaan.

Beliau juga antara individu berpengaruh dan sentiasa mendapat kepercayaan daripada Datuk Onn Jaafar dalam perjuangan UMNO. Kelantangannya bukan sahaja terserlah dalam ucapannya mengenai kemerdekaan tetapi juga dalam menyelesaikan masalah dalaman parti. Misalnya beliau diberi kepercayaan untuk menyakinkan orang ramai terhadap kepimpinan UMNO ketika berlakunya rapat raksasa di Bukit Timbalan Johor pada 15 Julai l950 yang membantah peletakan jawatan Datuk Onn sebagai Yang Di Pertua UMNO.

Ungku Abdullah Omar yang menganjurkan perhimpunan telah meminta Ibu Zain berucap agar Datuk Onn Jaafar menimbangkan keputusannya demi kepentingan parti. Pada ketika itu, orang ramai dilihat telah memakai lencana UMNO secara terbalik dan juga mengibarkan bendera terbalik disamping memegang sepanduk bertulis `Datuk Onn Berhenti - UMNO mati'. Dalam perhimpunan itu, Ibu Zain dengan lantangnya mempersoalkan sokongan ahli yang dilihat terlalu taksub kepada kepimpinan sedangkan matlamat ahli menyertai UMNO adalah untuk bersama-sama pemimpin menuntut kemerdekaan.

Beliau berkali-kali meyakinkan ahli UMNO dalam perhimpunan itu bahawa perjuangan UMNO adalah kerana kemerdekaan negara dan bukannya untuk menyanjung pemimpin UMNO. Beliau menyatakan sesiapapun yang dilantik sebagai pemimpin UMNO, perjuangan menuntut kemerdekaan mesti diteruskan. Perhimpunan itu juga telah menyebabkan Datuk Onn menarik semula peletakan jawatannya dan memimpin parti itu sehingga matlamatnya tercapai (Khairul Azmi & A.F Yassin 2000 & Sulasiah Munajir 2009).

Pada Ogos 1950 pula, beliau telah dipilih sebagai wakil ke Perhimpunan Agung UMNO di Istana Iskandariah Kuala Kangsar, Perak. Dalam perhimpunan itu, beliau terpilih sebagai Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO yang kedua dari tahun 1950-1953, mengantikan Datin Putih Mariah Ibrahim Rashid. Di atas keseriusannya membela nasib wanita khususnya dan anak bangsa amnya, Ibu Zain telah terpilih sebagai Naib Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO Bahagian Selatan bagi tahun 1955 hingga 1963. Pada tahun 1955 juga beliau pernah ditawarkan untuk menjadi calon Ketua Kaum Ibu UMNO Malaya bersama Datuk Halimahtun tetapi kedua-dua tokoh besar itu menarik diri kerana Ibu Zain sedang giat dengan rancangan mendirikan Kolej Tengku Ampuan Mariam, yang juga merupakan projek UMNO.

Walaupun menolak perlantikkan ini, Ibu Zain tetap menjadi salah seorang Ahli Jawatankuasa Tertinggi Kaum Ibu UMNO (Pertubuhan Tindakan Wanita Islam 2004 & Sulasiah Munajir 2009). Pada tahun 1959 pula, Ibu Zain dicalonkan dalam pilihan raya kawasan Pontian Selatan dan memenangi kerusi tersebut seterusnya dilantik menjadi Ahli Parlimen Pontian Selatan bersama-sama Tan Sri Fatimah Hashim dan Ajibah Ibul dari Sarawak. Menjelang pilihan raya umum 1964, beliau telah meminta untuk tidak dicalonkan kerana Kolej Tengku Ampuan Mariam yang dibuka pada 10 Mac 1963 telah mengikat masanya daripada aktif untuk perkara lain (Sulasiah Munajir 2009). Selain itu, pelopor politik wanita tanah air ini juga pernah menjadi salah seorang perwakilan Persidangan Perhubungan Asia pada tahu 1947 (Pertubuhan Tindakan Wanita Islam 2004 & Sulasiah Munajir 2009).

Ibu Zain juga merupakan salah seorang wanita pejuang kemerdekaan yang lantang menentang dan bersemangat tinggi dalam menghalau penjajah. Walaupun sibuk dengan tugasannya sebagai guru, namun cita-citanya untuk membebaskan negara daripada cengkaman penjajah sentiasa subur sehinggakan beliau masih bersemangat menyertai askar wataniah pada usia 60 tahun (Raja Ahmad Shalaby et. al 2004). Pada ketika itu, sedang hangat berlakunya Konfrantasi Malaysia- Indonesia sehingga mendorongnya menyertai pasukan ini secara sukarela dan menjalani latihan di Kem Majidee Johor Bahru.

Penutup

Perjuangan dan bakti Ibu Zain walau bagaimanapun terhenti apabila negarawati ini meninggal dunia pada 2 April 1989 kerana mengidap barah dalam perut. “Agama dididik, moden dibela. Dunia dikelek, akhirat ditatang” ditinggalkan oleh Allahyarhamah Tan Sri Hajah Zainun Sulaiman untuk renungan dan teladan generasi kini. Ibu Zain bukan sahaja pendidik sejati tetapi juga patriot yang tidak pernah patah semangat dalam memperjuangkan hak pribumi negara ini. Beliau sentiasa memperlihatkan kegigihannya dalam usaha memajukan bangsa Melayu.

Perjuangan tanpa jemu Ibu Zain adalah untuk melihat anak bangsanya bukan sahaja bebas dari taklukan penjajah tetapi belenggu pemikiran yang menyekat kemajuan. Niat murninya ini ditonjolkan dalam setiap detik perjuangannya. Perjuangannya dalam memastikan anak bangsanya tidak tercicir dalam mendapat ilmu pengetahuan dibuktikan apabila Tokoh Guru Suluh Budiman 1980 ini menubuhkan Kolej Tengku Ampuan Mariam. Pelopor politik wanita juga telah meninggalkan semangat perjuangan tinggi dalam memartabatkan nasib wanita kepada generasi wanita Malaysia.

Rujukan

• http://www2.arkib.gov.my/hids/print.php?type=A&item_id=6587 ( 22 Oktober 2012)
• http://www.wanitaumno.my/?p=179 (22 Oktober 2012)
• Khairul Azmi Mohamad & A. F Yassin. 2000. Insan pejuang bangsa Melayu abad ke-20. Johor Bahru: Yayasan Warisan Johor.
• Pertubuhan Tindakan Wanita Islam (PERTIWI). 2004. Biografi tokoh wanita Malaysia. T.t.Subang Jaya: Pelanduk Publications (M) Sdn. Bhd.
• Serimah Mohd Sallehuddin. 2008. Suntikan semangat Ibu Zain, Berita Harian, 5 Ogos.
• Sulasiah Munajir. 2009. 20 tokoh wanita. Bangi: Medium Publications
• Sy. Mussaddad Mahdi. 2009. Menghayati idealisme Ibu Zain, Mingguan Malaysia, 22 Mac.

Pemikiran Ibu Zain

Selain terkenal sebagai pelopor politik wanita tanh air, Ibu Zain juga adalah aktivis pendidikan dan  pejuang wanita tanah air. Pendidik berjiwa nasionalis ini bukan sahaja cemerlang sebagai pendidik bahkan juga sebagai pemimpin bidang pendidikan apabila beliau dilantik sebagai Guru Pelawat bagi Sekolah-Sekolah Perempuan Daerah Batu Pahat dan Muar. Pada tahun 1927 pula, Ibu Zain menggalas tanggungjawab yang lebih besar apabila beliau diberi kepercayaan untuk menjadi Penyelia Sekolah-Sekolah Perempuan Seluruh Negeri Johor.

Di kesempatan ini jugalah beliau telah mengambil kesempatan untuk menyemai semangat kebangsaan melalui ucapannya kepada guru, pelajar dan masyarakat umum. Bagi menyemarakkan lagi semangat juangnya dalam menentang penjajah, Ibu Zain telah mengasaskan majalah Guru dan Bulan Melayu. Beliau juga merupakan pengarang dan pengurus majalah Bulan. Dalam majalah ini, Ibu Zain bukan sahaja aktif menyemai semangat patriotiknya, bahkan juga menulis tentang penjagaan kesihatan, urusan rumah tangga, menjahit dan masakan. Majalah Guru, khusus untuk para guru ini turut memuatkan koleksi ucapannya.

Bidang Pendidikan

Kecenderungannya dalam bidang pendidikan bermula apabila beliau mengikut keluarganya berhijarah ke Pasuh Jaya Waras, Negeri Sembilan pada tahun 1916. Berbekalkan ilmu pengetahuannya, Ibu Zain mencurah bakti kepada anak kampung terbabit dengan mengajar menulis dan membaca. Walau bagaimanapun, usahanya ini terhenti apabila anak ke enam daripada lapan adik beradik ini sekali lagi mengikut keluarganya berpindah ke Muar.

Pejuang bangsa berjiwa kental ini memulakan kerjayanya sebagai guru percubaan di Sekolah Perempuan Bandar Maharani, Muar pada usia 18 tahun pada tahun 1921. Keadaan sekolah Melayu pada ketika itu ibarat langit dengan bumi jika dibandingkan dengan sekolah sekular Inggeris.  Dibesarkan oleh ayahnya yang juga pendidik sejati, maka tidak hairanlah Ibu Zain juga cemerlang dalam lapangan pendidikan apabila beliau telah dilantik menjadi guru besar di sekolah yang sama, enam bulan selepas mengajar. Beliau memimpin sekolah terbabit sehingga tahun 1926.

Selain itu, Ibu Zain juga tidak meminggirkan pendidikan agama dengan mewujudkan sekolah agama di sebelah petang. Wanita berjiwa pendidik ini bukan sahaja berjuang dalam meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa tetapi juga giat dalam pertubuhan sukarela. Misalnya, pada tahun 1930, beliau telah menubuhkan Persekutuan Guru-Guru Perempuan Melayu dan memimpin pertubuhan tersebut selama 19 tahun. Ibu Zain juga telah memperkenalkan subjek masakan, kesihatan, senaman dan pertukangan tangan di sekolah-sekolah yang pernah dipimpin dan diajarnya.

Kebolehannya berbahasa Jepun dalam masa singkat menyebabkan beliau dihormati oleh pegawai dan askar dari negara matahari terbit itu. Oleh itu, Ibu Zain dibenarkan untuk terus mengajar di sekolahnya dengan syarat Bahasa Jepun juga perlu diajar. Selain itu, Ibu Zain turut mempelajari Bahasa Arab. Walaupun telah mempelajari bahasa al-Quran ini daripada ayahnya, tetapi beliau tetap mendalami Bahasa Arab daripada Haji Fadzullah Suhaimi.

Dalam perjalanan ke Mekah untuk menunaikan fardhu haji pada tahun 1933, beliau telah berjaya mempelajari tafsir al-Quran daripada guru agama iaitu Ustaz Mohd Amin Ahmad yang kemudiannya menjadi suaminya. Di samping menunaikan haji, Ibu Zain juga sempat melawat beberapa sekolah di Mesir untuk diaplikasikan dalam usaha memajukan sistem pendidikan tanah air.

Ibu Zain turut menyerlahkan lagi kecintaannya dalam mendaulatkan Bahasa Melayu yang dapat dilihat dalam usaha dan peranan aktifnya dalam penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1958. Sebelum itu, beliau terlibat dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Malaya Ketiga pada tahun 1956 dengan dilantik menjadi anggota Lembaga Tetap Kongres. Selain itu, tokoh pendidikan ini juga turut serta dalam Kongres Bahasa Indonesia di Medan pada tahun 1954.

Pejuang wanita

Menyedari nasib kaum wanita yang seolah-olah dipinggirkan, Ibu Zain pantas menubuhkan Kumpulan Ibu Sepakat pada tahun 1945 semasa Jepun sedang bermaharajalela menzalimi kaum Melayu dan penduduk Tanah Melayu. Kumpulan Ibu Sepakat telah bergabung dengan Pergerakan Melayu Semenanjung pimpinan Datuk Onn Jaafar dalam menentang penjajah.

Pada tahun 1946 Bahagian Kaum Ibu bagi Pergerakan Melayu Semenanjung yang ditubuh di Johor Bahru telah melantik Azizah Jaafar sebagai Ketuanya, sementara Ibu Zain sebagai Ketua Pungutan Derma Kebangsaan. Pengaruh Ibu Zain yang kuat dalam bidang pendidikan telah memudahkannya mendapat sokongan bukan sahaja daripada guru wanita bahkan wanita tempatan lain. Pengalamannya memimpin dalam bidang pendidikan secara tidak langsung telah menyebabkan beliau dilantik sebagai Pegawai Penerangan.

Selain itu, perjuangan Ibu Zain dalam hal ehwal wanita tidak tertumpu kepada bidang pendidikan dan politik bahkan juga meliputi sosial. Hal ini dapat dilihat melalui sambutan hari wanita kerana Ibu Zain sangat menghargai wanita sehinggakan beliau sendiri telah mencadangkan perayaan Hari Wanita yang diraikan pada 25 Ogos setiap tahun. Walau bagaimanapun, Hari Wanita pertama kali diraikan pada tahun 1962 yang dikenali sebagai Hari Ibu di Johor Bahru.

Kecintaannya terhadap hal ehwal wanita mendorongnya menyertai pergerakkan Pandu Puteri sehinggakan beliau dicatatkan sebagai wanita Melayu pertama menyertai pergerakkan ini. Pepatah Melayu ‘Jauh perjalanan luas permandangan’ seolah-olah menjadi pemangkin kepada bekas setiausaha Pandu Puteri Johor ini untuk aktif dalam Pandu Puteri yang secara tidak langsung telah membawanya ke Jambori Pandu Puteri di Colombo pada tahun 1954. Berikut adalah judl berkaitan isu wanita:

Bidang politik

Penubuhan Pergerakan Melayu Semenanjung (PMS) pada tahun 1946 secara tidak langsung telah mengheret Ibu Zain ke kancah politik. Ibu Zain juga adalah antara tokoh politik wanita berpengaruh dalam Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu atau United Malays National Organisation (UMNO) sekali gus menambah jasa dan khidmat bakti beliau kepada masyarakat. Mungkin ramai yang tidak mengetahui bahawa Ibu Zain adalah salah seorang perjuang terbilang UMNO dalam menuntut kemerdekaan.

Beliau juga antara individu berpengaruh dan sentiasa mendapat kepercayaan daripada Datuk Onn Jaafar dalam perjuangan UMNO. Kelantangannya terserlah dalam setiap ucapan yang disampaikannya mengenai kemerdekaan dan perjuangan parti. Kepetahan dalam pidato politiknya dilihat berkait rapat dengan kerjayanya sebagai guru.  Misalnya beliau diberi kepercayaan untuk menyakinkan orang ramai terhadap kepimpinan UMNO ketika berlakunya rapat raksasa di Bukit Timbalan Johor pada 15 Julai l950 yang membantah peletakan jawatan Datuk Onn sebagai Yang Di Pertua UMNO.

Ungku Abdullah Omar yang menganjurkan perhimpunan telah meminta Ibu Zain berucap agar Datuk Onn Jaafar menimbangkan keputusannya demi kepentingan parti. Pada ketika itu, orang ramai dilihat telah memakai lencana UMNO secara terbalik dan juga mengibarkan bendera terbalik disamping memegang sepanduk bertulis `Datuk Onn Berhenti - UMNO mati'.

Dalam perhimpunan itu, Ibu Zain dengan lantangnya mempersoalkan sokongan ahli yang dilihat terlalu taksub kepada kepimpinan sedangkan matlamat ahli menyertai UMNO adalah untuk bersama-sama pemimpin menuntut kemerdekaan. Beliau berkali-kali meyakinkan ahli UMNO dalam perhimpunan itu bahawa perjuangan UMNO adalah kerana kemerdekaan negara dan bukannya untuk menyanjung pemimpin UMNO.

Pada Ogos 1950 pula, beliau telah dipilih sebagai wakil ke Perhimpunan Agung UMNO di Istana Iskandariah Kuala Kangsar, Perak sekali gus dilantik sebagai Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO yang kedua dari tahun 1950-1953, mengantikan Datin Putih Mariah Ibrahim Rashid. Di atas keseriusannya membela nasib wanita khususnya dan anak bangsa amnya, Ibu Zain telah terpilih sebagai Naib Ketua Pergerakan Kaum Ibu UMNO Bahagian Selatan bagi tahun 1955 hingga 1963.

Pada tahun 1955 juga beliau pernah ditawarkan untuk menjadi calon Ketua Kaum Ibu UMNO Malaya bersama Datuk Halimahtun tetapi kedua-dua tokoh besar itu menarik diri kerana Ibu Zain sedang giat dengan rancangan mendirikan Kolej Tengku Ampuan Mariam, yang juga merupakan projek UMNO. Walaupun menolak perlantikkan ini, Ibu Zain tetap menjadi salah seorang Ahli Jawatankuasa Tertinggi Kaum Ibu UMNO.

Pada tahun 1959 pula, Ibu Zain dicalonkan dalam pilihan raya kawasan Pontian Selatan dan memenangi kerusi tersebut seterusnya dilantik menjadi Ahli Parlimen Pontian Selatan bersama-sama Tan Sri Fatimah Hashim dan Ajibah Ibul dari Sarawak. Menjelang pilihan raya umum 1964, beliau telah meminta untuk tidak dicalonkan kerana Kolej Tengku Ampuan Mariam yang dibuka pada 10 Mac 1963 telah mengikat masanya daripada aktif untuk perkara lain.

Beliau juga mencadangkan penubuhan pasukan tentera wanita di parlimen. Semangat patriotiknya ini terbukti apabila beliau mengetuai 150 orang wanita anggota Barisan Tentera Sukarelawati di Johor dengan kerjasama Pergerakan Wanita UMNO negeri Johor. Selain itu, pelopor politik wanita tanah air ini juga pernah menjadi salah seorang perwakilan Persidangan Perhubungan Asia pada tahun 1947.

Walaupun sibuk dengan tugasannya sebagai guru, namun cita-citanya untuk membebaskan negara daripada cengkaman penjajah sentiasa subur sehinggakan beliau masih bersemangat menyertai askar wataniah pada usia 60 tahun. Pada ketika itu, sedang hangat berlakunya Konfrantasi Malaysia- Indonesia sehingga mendorongnya menyertai pasukan ini secara sukarela dan menjalani latihan di Kem Majidee Johor Bahru. Berikut adalah beberapa penulisan mengenai karier politik Ibu Zain: