Ungku Omar (Ungku Omar Ungku Ahmad)

Mungkin ramai yang tidak mengetahui bahawa Dato' Dr. Ungku Omar Ungku Ahmad adalah saintis dan tokoh perubatan Melayu terawal. Dilahirkan pada 18 Januari 1931 di Johor Bahru, Johor, Allahyarham Ungku Omar juga merupaka salah seorang tokoh berpengaruh dalam pembangunan negara khususnya dalam bidang pendidikan dan kesihatan. Kerabat diraja Johor ini mendapat pendidikan awalnya di Sekolah Melayu Kluang, Segamat, Pontian dan Tangkak, Johor. Beliau juga mendapat pendidikan di sekolah agama Johor hingga tamat darjah enam. Beliau kemudiannya menyambung pelajaran di Kolej Melayu Kuala Kangsar (MCKK).

Di atas kecemerlangannya dalam pelajaran, beliau diterima masuk ke Universiti Malaya, Singapura dengan terus memasuki pengajian tahun dua. Setelah memperoleh ijazah Bachelor of Medicine and Surgery (M.B.B.S) pada tahun 1957, beliau menjadi doktor pelatih di Johor Bahru. Sejurus tamat latihan, Allahyarham Ungku Omar berkhidmat dengan Pusat Penyelidikan Perubatan (IMR) di Kuala Lumpur sebagai pegawai perubatan dan penyelidikan. Tokoh perubatan moden masyarakat Melayu terulung ini tidak pernah berhenti dalam memperjuangkan taraf kesihatan rakyat.

Hasil penyelidikannya telah mendedahkan khalayak tentang senario taraf kesihatan penduduk luar bandar yang diabaikan secara tidak sedar. Hasil penyelidikannya ini juga telah menemukan kadar kematian di luar bandar 6 kali ganda lebih tinggi daripada di bandar, kadar kemiskinan, kekurangan makanan dan serangan penyakit seperti malaria, kepialu, untut, cacing, anaemia dan penyakit-penyakit lain. Usahanya untuk membantu masyarakat luar bandar dalam mempertingkatkan taraf kesihatan juga disampikan melalui Radio Malaysia sehinggakan beliau digelar sebagai "Doktor Radio".

Bagi meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa, beliau telah mencadangkan penubuhan sebuah universiti Islam bagi menampung keperluan anak Melayu yang didapati ketinggalan dalam mendapatkan tempat di institusi pendidikan tinggi. Pada ketika itu, bahasa yang digunakan di universiti khususnya dalam bidang sains dan perubatan adalah bahasa Inggeris. Usahanya ini telah disampaikan dalam Seminar Organisasi Islam di Kolej Islam, Kuala Lumpur pada bulan Ogos tahun 1967. Hasratnya ini akhirnya terlaksana pada tahun 1980-an.

Selain itu, saintis Melayu ulung ini juga serius memainkan peranannya dalam penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) yang memartabatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam penyampaian kuliahnya. Beliau juga dikatakan antara orang penting dalam menyuarakan hasrat penubuhan UKM. Beliau kemudian dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa Kecil Pentadbiran. Hasilnya UKM telah berjaya melahirkan ramai intelektual dan profesional Melayu yang secara tidak langsung telah membuktikan bahawa Bahasa Melayu mampu menjadi bahasa pengantar ilmu sains seperti yang ditegaskan oleh Allahyarham Ungku Omar.

Hasil kesungguhannya dalam membangunkan negara, pelopor masyarakat Melayu dalam bidang perubatan moden ini telah memegang pelbagai jawatan sepanjang hayatnya. Beliau pernah menyandang jawatan Pengarah Institut Penyelidikan Perubatan (IMR), Pengarah Perkhidmatan Membasmi Malaria, Kementerian Kesihatan Malaysia, Pengarah Makmal Perubatan dan Kesihatan Malaysia dan Pengarah Perkhidmatan Pemindahan Darah Kebangsaan.

Selain itu, beliau juga pernah dilantik sebagai:

• Pengerusi Majlis Kolej Islam
• Ahli Lembaga Pengarah Yayasan Tengku Abdul Rahman
• Ahli Lembaga Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka
• Pengerusi Rancangan Operasi, Jawatankuasa Membasmi Malaria
• Pengerusi Jawatankuasa Bertindak Membasmi Malaria
• Pengerusi Jawatankuasa Standard Institutions of Malaysia Biological and Medicinal Industry Standards
• Pengerusi Jawatankuasa Lembaga Istilah Perubatan, Johor Bahru dan diiktiraf oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)
• Ahli Jawatankuasa Pakar, Kementerian Kesihatan Malaysia
• Ahli Jawatankuasa Penyakit Kusta Kebangsaan
• Ahli Lembaga Pembantu Hospital, Ahli Jumaah, UM
• Ahli (pihak pegawai) Whitley Council
• Pengerusi Institut Penyelidikan Perubatan Whitley Council
• Pensyarah Pusat Sivik Kebangsaan, Kementerian Penerangan.

Selain itu, beliau juga memainkan peranan aktif di peringkat antarabangsa sehingga dilantik menjadi:

• Ketua Delegasi Malaysia ke Mesyuarat Jawatankuasa ASA Technical Cooperation dan Research (Filipina, Thailand dan Malaysia)
• Ahli Lembaga Penyelarasan Kerjasama Serantau dalam Perubatan Tropika (SEAMEC)
• Ahli Jawatankuasa Sains Sosial UNESCO
• Ahli Majlis Pengajian Tinggi Malaysia
• Ahli Jawatankuasa Kebangsaan Pentadbiran Pembangunan, Jabatan Perdana Menteri
• Ahli Lembaga Pengarah, Institut Piawaian Malaysia, Kementerian Perdagangan dan Perusahaan
• Ahli Jawatankuasa Penubuhan UKM
• Setiausaha Agung Persatuan Pegawai Kerajaan Kanan.

Ketokohan, usaha yang berterusan dan semangat patriotik yang sentiasa tertanam dalam jiwanya telah menyebabkan beliau juga diiktiraf oleh kerajaan dan pemimpin dalam dan luar negara dengan dikurniakan Darjah Setia Mahkota (D.S.M.) oleh Yang di-Pertuan Agong pada bulan Jun 1967 dan Darjah Kerabat Yang Amat Dihormati oleh Sultan Johor pada bulan Oktober 1967. Pada tahun 1968, beliau telah dianugerahkan gelaran Profesor oleh Universitas Indonesia. Dalam ucapannya semasa penganugerahan terbabit, beliau tidak ketinggalan mengutarakan gagasan tentang penubuhan sebuah universiti yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar.

Walau bagaimamapun, usaha dan semangat memperjuangkan nasib anak bangsa tidak dapat diteruskan oleh anak jati Johor ini kerana pada tanggal 15 Februari 1969, saintis ulung Melayu ini telah meninggal dunia dalam usia yang begitu muda iaitu 38 tahun. Namun, walaupun berkesempatan mencurah bakti dalam tempoh singkat, jasanya kekal sehingga kini dan berjaya memperlihatkan ramai cendiakawan serta profesional Melayu lahir dengan kelulusan dari universiti tempatan berorientasikan Bahasa Melayu. Bagi menghargai jasa dan perjuangannya dalam pembangunan modal insan yang cerdas dan cemerlang, sebuah pusat pengajian tinggi dalam bidang teknikal iaitu Politeknik Ungku Omar, Ipoh, Perak dinamakan sempena nama beliau.

Selain itu, IMR juga telah menamakan dewannya sebagai Auditorium Ungku Omar. Beberapa kolej kediaman di pusat pengajian tinggi seperti UKM dan Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI) juga telah dinamakan sempena nama Ungku Omar. Dalam tempoh yang singkat itu juga beliau telah menghasilkan lebih 40 kertas kerja berkaitan bidang kepakarannya. Bagi memastikan rakyat sentiasa prihatin dalam aspek kesihatan, beliau telah meninggalkan pesanan “Kesihatan itulah kemajuan, tak sihat manakan maju” untuk dijadikan renungan dan panduan.

Pengenalan

Mungkin ramai yang tidak mengetahui bahawa Dato' Dr. Ungku Omar Ungku Ahmad adalah saintis dan tokoh perubatan Melayu terawal. Dilahirkan pada 18 Januari 1931 di Johor Bahru, Johor, Allahyarham Ungku Omar juga merupaka salah seorang tokoh berpengaruh dalam pembangunan negara khususnya dalam bidang pendidikan dan kesihatan. Kerabat diraja Johor ini mendapat pendidikan awalnya di Sekolah Melayu Kluang, Segamat, Pontian dan Tangkak, Johor. Beliau juga mendapat pendidikan di sekolah agama Johor hingga tamat darjah enam.

Beliau kemudiannya menyambung pelajaran di Kolej Melayu Kuala Kangsar (MCKK). Di atas kecemerlangannya dalam pelajaran, beliau diterima masuk ke Universiti Malaya, Singapura dengan terus memasuki pengajian tahun dua (Mohd. Zamberi 2011). Setelah memperoleh ijazah Bachelor of Medicine and Surgery (M.B.B.S) pada tahun 1957, beliau menjadi doktor pelatih di Johor Bahru. Sejurus tamat latihan, Allahyarham Ungku Omar berkhidmat dengan Pusat Penyelidikan Perubatan (IMR) di Kuala Lumpur sebagai pegawai perubatan dan penyelidikan (Universiti Malaya 1999).

Pada tahun 1961, beliau berangkat ke England untuk menyambung pelajaran peringkat diploma. Beliau memperoleh diploma dalam bidang Patologi daripada Royal College of Physicians London dan Royal College of Surgeons of England pada tahun 1962. Pada tahun yang sama juga beliau diterima berkhidmat sebagai pendaftar di Jabatan Patologi, Royal Free Hospital, School of Medicine, London. Pada tahun 1964, beliau dilantik menjadi Pendaftar Kanan di jabatan yang sama. Beliau juga diterima menjadi ahli College of Pathologist, London (Mohd. Zamberi 2011).

Cendekiawan yang tidak pernah jemu dalam menambah ilmu ini kemudiannya menyambung pelajaran di peringkat kedoktoran pada tahun 1965 dalam bidang Clinical Chemistry dengan tesisnya yang bertajuk Electrolytes in Isolated Human Leucocytes. Pada tahun sama juga beliau telah diterima menjadi ahli Institute of Biology, London. Dua tahun kemudian, beliau diterima menjadi ahli kehormat College of American Pathologist, Amerika Syarikat. Ketokohannya dalam bidang ini turut terserlah apabila beliau berjaya menghasilkan sebuah jurnal bertaraf antarabangsa yang terkenal iaitu Journal of Clinical Pathology (www.pmr.penerangan.gov.my.).

Kerjaya

Setelah puas menimba ilmu di negara orang, Allahyarham Ungku Omar pulang berbakti ke tanah air. Dalam masa yang sama kepulangannya telah mencatatkan sejarah sebagai anak Melayu pertama dilantik sebagai Pengarah Pusat Penyelidikan Perubatan (IMR), Kuala Lumpur. Hasil kecekapan dan kebijaksanaan beliau menerajui pusat terbabit telah berjaya menaikkan nama pusat penyelidikan perubatan terawal di Malaysia pada ketika itu (Mohd. Zamberi 2011).

Kerjayanya bukan sahaja sebagai seorang doktor tetapi juga aktif dalam lapangan penulisan akademik dan berjiwa patriot. Doktor yang penuh semangat nasional ini kerap melontarkan idea hasil daripada analisis penelitiannya yang disumbangkan secara langsung dalam bidang sosial, agama dan politik negara. Dalam erti kata lain, skop keterlibatannya dalam bidang sosial, agama dan politik negara disempitkan dalam bidang pendidikan yang disampaikan dalam bentuk akademik melalui pidato dan artikel untuk membangunkan negara. Dalam setiap penulisan dan pidatonya, hujah beliau disampaikan berdasarkan fakta sains (www.utusan.com.my).

Kesihatan masyarakat

Bersandarkan kepakarannya dalam bidang perubatan, beliau melihat pembangunan negara sangat perlu dan bergantung kepada modal insan yang bukan sahaja sihat tetapi juga memiliki daya intelek yang cerdas. Berpegang kepada prinsip "Kesihatan itulah kemajuan-Tak sihat manakan maju" beliau menegaskan kesihatan adalah penting bagi kemajuan negara dan pembangunan rakyat. Tegasnya lagi rakyat tidak akan maju jika sentiasa berhadapan dengan penyakit dan penyakit tidak dapat dibasmi jika rakyat tidak diberi ilmu tentang perubatan.

Selain itu, faktor kekurangan makanan dan kurangnya pendedahan tentang makanan yang berzat dan berkhasiat juga berupaya merencatkan pembangunan modal insan yang cemerlang. Bagi tujuan membangunkan belia, beliau melihat aspek kesihatan adalah faktor yang sangat penting. Dalam menyampaikan hasratnya ini, beliau telah menulis kertas kerja bertajuk Mens Sana in Corpore Sano (Otak yang Waras dalam Badan yang Sihat) yang dibentangkan dalam Seminar Pertanian dan Perusahaan di Kolej Pertanian, Serdang, pada bulan Februari 1968 (Mohd. Zamberi 2011).

Tokoh perubatan moden masyarakat Melayu terulung ini tidak pernah berhenti dalam memperjuangkan taraf kesihatan rakyat. Sekali lagi beliau telah menyampaikan hasratnya ini melalui kertas kerjanya yang bertajuk "Keadaan Kesihatan Di Luar Bandar Penting Untuk Proses Pembangunan Dalam Segala Bidang" yang disampaikan dalam Simposium Masalah Pembangunan Penduduk Luar Bandar anjuran Persatuan Bahasa Melayu di Universiti Malaya pada tahun 1967. Hasil penyelidikannya ini telah mendedahkan khalayak tentang senario taraf kesihatan penduduk luar bandar yang diabaikan secara tidak sedar.

Hasil penyelidikannya telah menemukan kadar kematian di luar bandar 6 kali ganda lebih tinggi daripada di bandar, kadar kemiskinan, kekurangan makanan dan serangan penyakit seperti malaria, kepialu, untut, cacing, anaemia penyakit-penyakit lain. Usahanya untuk membantu masyarakat luar bandar dalam mempertingkatkan taraf kesihatan tidak hanya tertumpu pada penulisan dan pidato bahkan juga melalui saluran media. Beliau menyampaikan ceramah mengenai kesihatan dan sains melalui Radio Malaysia sehinggakan digelar sebagai "Doktor Radio" (Mohd. Zamberi 2011). Selain itu, beliau juga sering berkunjung ke kampung-kampung untuk berkongsi menyampaikan maklumat mengenai penjagaan kesihatan dan mengetahui dengan lebih mendalam tentang permasalahan mengenainya.

Bagi mengatasi masalah ini, beliau dengan lantang menyarankan peruntukan kewangan yang lebih besar perlu disalurkan kepada penduduk luar bandar. Hal ini sangat penting kerana usaha membasmi penyakit dan mempertingkatkan kesihatan rakyat perlu seimbang antara penduduk bandar dan luar bandar. Dalam kertas kerja yang sama juga, beliau tidak ketinggalan membuktikan keprihatinannya dalam bidang pendidikan.

Bagi meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa, beliau telah mencadangkan penubuhan sebuah universiti Islam bagi menampung keperluan anak Melayu yang didapati ketinggalan dalam mendapatkan tempat di institusi pendidikan tinggi khususnya di UM ekoran masalah bahasa. Pada ketika itu, bahasa yang digunakan di universiti khususnya dalam bidang sains dan perubatan adalah bahasa Inggeris. Keprihatinannya dalam soal pendidikan anak Melayu sebenarnya telah lama diusahakan beliau dan sering disampaikan secara serius dalam pembentangan kertas kerjanya. Usahanya ini telah disampaikan dalam Seminar Organisasi Islam di Kolej Islam, Kuala Lumpur pada bulan Ogos tahun 1967. Hasratnya ini akhirnya terlaksana pada tahun 1980-an.

Pendidikan

Jika dilihat dari sisi tersirat, perjuangannya dalam bidang pendidikan khususnya dalam memartabatkan bahasa Melayu ada kaitannya dengan kesihatan rakyat. Beliau berpendapat, bahasa Melayu memainkan peranan yang penting dalam memajukan kesihatan rakyat. Melalui Bahasa Melayu yang merupakan bahasa pertuturan utama khususnya bagi masyarakat Melayu, pendedahan tentang ilmu kesihatan dan perubatan bukan sahaja dapat disampaikan dengan mudah tetapi juga dilihat dapat menarik minat anak muda Melayu untuk mendalami ilmu sains kesihatan dan perubatan.

Beliau berpendapat, kekurangan makanan berzat berpunca daripada kesempitan wang dan ilmu pengetahuan. Untuk memiliki taraf hidup yang baik, manusia perlu memiliki daya keupayaan tinggi dan ilmu yang secukupnya untuk terus berjuang dalam hidup. Kedua-dua faktor ini pula berkaitrapat dengan cara mendapatkan ilmu pengetahuan.

Melalui ilmu pengetahuan sama ada formal mahupun tidak, peluang bagi mendapatkan pekerjaan adalah lebih cerah. Hal ini secara tidak langsung dapat menjamin kehidupan yang lebih sempurna dan berupaya memperoleh taraf kesihatan yang lebih baik (Mohd. Zamberi 2011). Namun, pada ketika itu, untuk mendapatkan pendidikan formal yang melahirkan golongan profesional, mereka perlu belajar dalam situasi berorientasikan bahasa Inggeris.

Bagi mengatasi permasalahan ini, maka penggunaan bahasa Melayu dalam bidang sains kesihatan dan perubatan khususnya perlu diperluaskan agar masyarakat Melayu tidak ketinggalan dalam mendapatkan maklumat yang betul tentang kesihatan. Permasalahan ini telah mencetuskan idea bagi menubuhkan sebuah institusi pengajian tinggi bercorak kebangsaan. Di samping itu, bagi melengkapkan lagi impiannya dalam menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu, beliau telah menyediakan bahan rujukan khususnya ilmu perubatan dalam Bahasa Melayu.

Pengasas Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM)

Saintis Melayu ulung ini lantang memperjuangkan nasib dan masa depan anak bangsa dan umat Islam dengan serius memainkan peranannya dalam penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) yang memartabatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam penyampaian kuliahnya.

Beliau juga dikatakan antara orang penting dalam menyuarakan hasrat penubuhan UKM. Beliau kemudian dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa Kecil Pentadbiran yang turut dianggotai oleh Abdullah Salleh (Timbalan Pengerusi), Dr. Rashdan Baba, Prof. Hamzah Sendut, Hassan Ibrahim, Abdullah Sanusi Ahmad, Arshad Ayub, Abu Bakar Abdul Hamid dan Jonid bin Abu Saham.

Penubuhan UKM adalah titik penting perkembangan pendidikan Melayu kerana UKM adalah institusi pengajian tinggi terawal yang meletakkan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Dalam masa yang sama, beliau melihat perlunya penubuhan sebuah institusi pengajian tinggi berasaskan Bahasa Melayu bagi membolehkan anak Melayu mendapat pendidikan tinggi (Mohd Ali Kamarudin 1981).

Hasilnya UKM telah berjaya melahirkan ramai intelektual dan profesional Melayu (Mohd. Zamberi 2011). Hal ini juga secara tidak langsung telah membuktikan bahawa Bahasa Melayu mampu menjadi bahasa pengantar ilmu sains seperti yang ditegaskan oleh Allahyarham Ungku Omar.

Jawatan disandang sepanjang hayat

Hasil kesungguhannya dalam membangunkan negara, pelopor masyarakat Melayu dalam bidang perubatan moden ini telah memegang pelbagai jawatan sepanjang hayatnya. Beliau pernah menyandang jawatan sebagai:

• Pengarah Institut Penyelidikan Perubatan (IMR)
• Pengarah Perkhidmatan Membasmi Malaria, Kementerian Kesihatan Malaysia
• Pengarah Makmal Perubatan dan Kesihatan Malaysia
• Pengarah Perkhidmatan Pemindahan Darah Kebangsaan.
• Pengerusi Majlis Kolej Islam
• Ahli Lembaga Pengarah Yayasan Tengku Abdul Rahman
• Ahli Lembaga Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka, Pengerusi Rancangan Operasi
• Jawatankuasa Membasmi Malaria
• Pengerusi Jawatankuasa Bertindak Membasmi Malaria
• Pengerusi Jawatankuasa Standard Institutions of Malaysia
• Biological and Medicinal Industry Standards
• Pengerusi Jawatankuasa Lembaga Istilah Perubatan, Johor Bahru dan diiktiraf oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)
• Ahli Jawatankuasa Pakar, Kementerian Kesihatan Malaysia
• Ahli Jawatankuasa Penyakit Kusta Kebangsaan
• Ahli Lembaga Pembantu Hospital, Ahli Jumaah, UM
• Ahli (pihak pegawai) Whitley Council
• Pengerusi Institut Penyelidikan Perubatan Whitley Council
• Pensyarah Pusat Sivik Kebangsaan, Kementerian Penerangan.

Selain itu, beliau juga memainkan peranan aktif di peringkat antarabangsa sehingga dilantik menjadi :

• Ketua Delegasi Malaysia ke Mesyuarat Jawatankuasa ASA Technical Cooperation dan Research (Filipina, Thailand dan Malaysia)
• Ahli Lembaga Penyelarasan Kerjasama Serantau dalam Perubatan Tropika (SEAMEC)
• Ahli Jawatankuasa Sains Sosial UNESCO
• Ahli Majlis Pengajian Tinggi Malaysia
• Ahli Jawatankuasa Kebangsaan Pentadbiran Pembangunan, Jabatan Perdana Menteri
• Ahli Lembaga Pengarah, Institut Piawaian Malaysia, Kementerian Perdagangan dan Perusahaan
• Ahli Jawatankuasa Penubuhan UKM
• Setiausaha Agung Persatuan Pegawai Kerajaan Kanan (Mohd. Zamberi 2011).

(Mohd. Zamberi 2011).

Pengiktirafan

Ketokohan, usaha yang berterusan dan semangat patriotik yang sentiasa tertanam dalam jiwanya telah menyebabkan beliau juga diiktiraf oleh kerajaan dan pemimpin dalam dan luar negara dengan dikurniakan Darjah Setia Mahkota (D.S.M.) oleh Yang di-Pertuan Agong pada bulan Jun 1967 dan Darjah Kerabat Yang Amat Dihormati oleh Sultan Johor pada bulan Oktober 1967.

Pada tahun 1968, beliau telah dianugerahkan gelaran Profesor oleh Universitas Indonesia. Dalam ucapannya semasa penganugerahan terbabit, beliau tidak ketinggalan mengutarakan gagasan tentang penubuhan sebuah universiti yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar (Mohd. Zamberi 2011 & Universiti Malaya 1999).

Penutup

Walau bagaimamapun, usaha dan semangat memperjuangkan nasib anak bangsa tidak dapat diteruskan oleh anak jati Johor ini. Pada 15 Februari 1969, doktor berjiwa patriotik ini telah meninggal dunia dalam usia yang begitu muda iaitu pada usia 38 tahun. Namun, walaupun berkesempatan mencurah bakti dalam tempoh singkat, jasanya kekal sehingga kini dan berjaya memperlihatkan ramai cendiakawan serta profesioanal Melayu lahir dengan kelulusan dari universiti tempatan berorientasikan Bahasa Melayu.

Bagi menghargai jasa dan perjuangannya dalam pembangunan modal insan yang cerdas dan cemerlang, sebuah pusat pengajian tinggi dalam bidang teknikal iaitu Politeknik Ungku Omar, Ipoh, Perak dinamakan sempena nama beliau. Selain itu, IMR juga telah menamakan dewannya sebagai Auditorium Ungku Omar. Beberapa kolej kediaman di pusat pengajian tinggi seperti UKM dan Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI) juga telah dinamakan sempena nama Ungku Omar (Mohd Zamberi 2012). Dalam tempoh yang singkat itu juga beliau telah menghasilkan lebih 40 kertas kerja berkaitan bidang kepakarannya.

RUJUKAN

• http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/component/content/article/385-info-ringkas/5547-          tokoh-pendidikan.html (1 November 2012)
• http://www.nst.com.my/ungku-omar-a-patriot-par-excellence-says-raja-nazrin 1.70106#ixzz2E2q9ykZx(4 November 2012)
• http://www.utusan.com.my/utusan/Sastera/20120701/sa_03/Perjuangan-Ungku-Omar (5 November 2012)
• Mohd Ali Kamarudin. 1981. Sejarah penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia
• Mohd Zamberi A. Malek. 2012. Ungku Omar Ahmad : tokoh negara tersohor. Kuala Lumpur: Anjung Media Resources
• Universiti Malaya. 1980. Collected works of Ungku Omar. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
• Universiti Malaya. 1999. Profil Tokoh-tokoh Gemilang Universiti Malaya. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

1. Bibliografi Penulisan Oleh Ungku Omar

Bil.	Judul	Penulis	Sumber	Lokasi
1	Bahasa Melayu dalam lapangan kesihatan, perubatan dan rumah sakit	Ungku Omar Ahmad	Di sekitar persoalan bahasa Melayu 1957-1972 (Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, 1981) : 315-320.	Buku Collected works of Ungku Omar
2	Efforts to collect Medical Terminologies in the National Language	Ungku Omar Ahmad	Medical Journal of Malaya, vol. XIV, No. 3, (March 1960): 193-195	Buku Collected works of Ungku Omar
3	Usaha mengumpulkan istilah-istilah perubatan dan bahasa kebangsaan	Ungku Omar Ahmad	Medical Journal of Malaya, vol. XIV, No. 3, (March 1960): 196-199	Buku Collected works of Ungku Omar
4	Assay of small amounts of isolated Leucocytes	Ungku Omar Ahmad & D. N. Baron	Journal of Clinical Pathology, Vol. XVIII, No. 1, (1965) 127.	Buku Collected works of Ungku Omar
5	Urgent medical problems which endanger rural development and socio-economic progress of Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Special issue (No. 1), Institute for Medical Research, (1966), Kuala Lumpur, Malaysia	Buku Collected works of Ungku Omar
6	Malaria eradication in west Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Paper presented to the Conference of Chief Medical and Health Officers, Malaysia (June 1967)	Buku Collected works of Ungku Omar
7	Medical and health problem associated with socio-economic development of the rural areas in tropical Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Paper presented to the first Southeast Asia Regional seminar on Tropical Medicine and the third Conference on Parasitic Diseases, Bangkok, Thailand (August 1967) and published by SEAMES, Tropical Medicine Centre, Bangkok.	Buku Collected works of Ungku Omar
8	Keadaan kesihatan di luar bandar penting untuk proses pembangunan dalam segala bidang	Ungku Omar Ahmad	Paper presented at the Symposium on problems of rural population at the University Malaya (September 1967)	Buku Collected works of Ungku Omar
9	Perhubungan antara manusia, rokok dan kanser	Ungku Omar Ahmad	Review paper read to the Alam Shah Scientific Society, 1967	Buku Collected works of Ungku Omar
10	Research in family planning	Ungku Omar Ahmad	A lecturer paper prepared for the Family Planning Course, Family Planning Board, MARA Building, Kuala Lumpur, Malaysia, 1967	Buku Collected works of Ungku Omar
11	Konsep universiti Islam di Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Working paper presented at the Seminar in Islamic Organisations held at the Islamic College, Kuala Lumpur, August 1967	Buku Collected works of Ungku Omar
12	Two Countries in one	Ungku Omar Ahmad	Presentation of the problems caused by the uncoordinated development between the urban and rural areas. An introductory address to a Visiting Delegation of Indonesian Doctors and Health Officers, 18 November 1966 at the Institute for Medical Research, Kuala Lumpur, Malaysia. Published in 'Selected Speeches' by J. Victor Morais Inc., Kuala Lumpur, Malaysia, 1967	Buku Collected works of Ungku Omar
13	Veterinary public health with particular reference to Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Kajian Veterinaire, Vol. 1, No. 2., November 1967, 54-62.	Buku Collected works of Ungku Omar
14	Scientific research potential in Malaysia	Ungku Omar Ahmad	An interview with Dr. v. Kanapathy. UMBC Economic Review, Vol. III, No. 2, 1967, 1-3	Buku Collected works of Ungku Omar
15	Evaluation of Dextrostix in blood sugar estimation	Butterfly, J. e., DE Witt, G. F., & Ungku Omar Ahmad	Medical Journal of Malaya, Vol. XXI, No. 4, June 1967, 362-365	Buku Collected works of Ungku Omar
16	Evaluation of Urastrat, a Dipsttick Method for Urea Determination.	Butterfly, J. e., DE Witt, G. F., & Ungku Omar Ahmad	Far East Medical journal, Vol. Ill, No. 12, (December 1967) 395-98.	Buku Collected works of Ungku Omar
17	Dextrostix in Glucose Tolerance Test	Butterfly, J. e., DE Witt, G. F., & Ungku Omar Ahmad	Medical Journal of Malaya, Vol. XXII, No. 3, (March 1968) 217-21	Buku Collected works of Ungku Omar
18	Kedudukan belia di masa ini	Ungku Omar Ahmad	Seminar Pertanian dan Perusahaan, Serdang: Kolej Pertanian,   Februari 1968	Buku Collected works of Ungku Omar
19	Universitas Indonesia sebagai Pusat Pembangunan Intellectuil dan Perpaduan Di-Asia Tenggara.	Ungku Omar Ahmad	An Inaugural Lecture of Prof. Dr. Ungku Omar Ahmad on his appointment as a Visiting Professor in Pathology and Human Ecology, Faculty of Medicine, University of Indonesia, Djakarta. Publish­ed by the University of Indonesia, Djakarta, (March 1968).	Buku Collected works of Ungku Omar
20	Science and Technology in Malaysia: The Need for Recognition, Assess­ment, Planning and Co-ordination	Ungku Omar Ahmad	A Lecture delivered to the Thirteenth Annual General Meeting of the Malaysian Scientific Association, Kuala Lumpur, (March 1968).	Buku Collected works of Ungku Omar
21	Tropical Medicine in Malaysia: A Mixture of Magic, Myth and Modern Medicine.	Ungku Omar Ahmad	Paper read at the International Symposium on Tropical Dis­eases of South East Asia, Tokyo, J apan, (November 1968).	Buku Collected works of Ungku Omar
22	Blood Examinations to aid Oral Diagnosis	Ungku Omar Ahmad, Lopez.G., Ramanathan, K. & Tan Cheng Kiat	Dental journal of Malaysia & Singapore, Vol. VIII, No. 1, (February 1968) 43-53.	Buku Collected works of Ungku Omar
23	Oral Carcinoma: A Review of the Aetiological Factors and a Preventive Programme	Ungku Omar Ahmad & Ramanathan, K	Medical journal of Malaya. Vol. XXII, No. 3, (March 1968 172-181.	Buku Collected works of Ungku Omar
24	Rhinosporidiosis in Malaysia	Ramanathan, K., Ungku Omar Ahmad, Kannan Kutty, M., Dutt, A.K., Balasegaram, M., Harnam Singh & Tan Cheng Keat	Medical journal of Malaya, Vol. XXII, No. 4 (June 1968) 276-84	Buku Collected works of Ungku Omar
25	Malignant Haemangiopericytoma	Kannan Kutty, M., Ungku Omar Ahmad, Lau Bik Ann, Ramanathan, K., & Dutt, A.K.	Far East Medical journal, Vol. IV, No. 6, (June 1968) 176-79.	Buku Collected works of Ungku Omar
26	Klinefelter's Syndrome: A Case Report	Kannan   Kutty,  M.,  Dutt,  A.K.,  Lopez, G., Pillay, R.P., & Ungku Omar  Ahmad	Medical journal of Malaya, Vol. XXIII, No. 1, (September 1968).	Buku Collected works of Ungku Omar
27	Cancer	Kannan Kutty, M., Ramanathan, K., &  Ungku Omar Ahmad	Scientific Malaysian, No. 1, (July 1968) 37-41.	Buku Collected works of Ungku Omar
28	Porokeratosis:  Report of a Case	Ramanathan, K., Ungku Omar Ahmad, Kannan Kutty, M., Lee Kwok  Ching &  Dutt, A.K.	British Dental journal, (January 1969) 31-32.	Buku Collected works of Ungku Omar
29	Burkitt's Lymphoma: Report of Five Cases in West Malaysia	Ramanathan, K., B. Singh, Vanniasingham, P.C., Sreenevasan, G.A., Kannan Kutty, M., & Ungku Omar Ahmad	Far East Medical journal, Vol. V, (August 1969) 261.	Buku Collected works of Ungku Omar
30	Angiostrongylus cantonensis in an isolated village in Pahang.	Lim, B.L. & Ungku Omar Ahmad	Medical journal of Malaya, Vol. XXIII, No. 3(March 1969) 208-213.	Buku Collected works of Ungku Omar
31	Carcinoid Tumour:  A Report of Four Cases with unusual sites of origin	Dutt, A.K., Kutty, M.K., Balasegaram, M., &  Ungku Omar Ahmad	Medical Journal of Malaya, Vol. XXIII, No. 3, (March 1969) 216-219.	Buku Collected works of Ungku Omar
32	Medical History and its Significance.	Ramanathan, K., Lim Eu Jin, Tan Cheng Keat & Ungku Omar Ahmad	Dental Journal of Malaya, Vol. X, No. 1 (May 1970).	Buku Collected works of Ungku Omar
33	Bahasa Melayu dalam lapangan kesihatan, perubatan dan rumah sakit	Ungku Omar	Di sekitar persoalan bahasa Melayu 1957-1972 (Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, 1981) : 315-320.	Universiti Malaya
34	Blood examinations to aid oral diagnosis	Ungku Omar	Dental Journal of Malaysia & Singapore 1968 Feb.; 8(1): 43-53	Universiti Malaya
35	Keadaan kesihatan di luar bandar penting untuk peroses pembangunan dalam segala bidang	Ungku Omar	Simposium Masalah Penduduk Luar Bandar (1967: Kuala Lumpur), Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya, 1967.	Universiti Malaya
36	Collected works of Ungku Omar	Ungku Omar	1980. Penerbit University Malaya	Universiti Malaya
38	Profil tokoh-tokoh gemilang Universiti Malaya	Universiti Malaya	Kuala Lumpur : Universiti Malaya, 1999	Universiti Malaya
39	Collected works of Ungku Omar	Ungku Omar	1980. Penerbit University Malaya	Malaysiana, PNM
40	Keadaan kesihatan di luar bandar penting untuk peroses pembangunan dalam segala bidang	Ungku Omar	Simposium Masalah Penduduk Luar Bandar (1967: Kuala Lumpur), Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya, 1967.	PNM
41	Petroleum untuk pembangunan negara : (kertas-kertas kerja), Syarahan Kenangan Ungku Omar (ke2 : 1983 : Bangi)	Ungku Omar	Bangi : Fakulti Sains Fizik dan Gunaan, UKM, 1983	PNM
43	Development plan of the Malaysian National Centre for Tropical Medicine, Institute for Medical Research, Kuala Lumpur	Ungku Omar Ahmad/ IMR	Chung Ching Jit Pao Ltd, 1977	KIK- PNM
48	Collected works of Ungku Omar	ungku omar	1980. Penerbit University Malaya	UKM
53	Bahasa Melayu dalam lapangan kesihatan perubatan dan rumah sakit	Ungku Omar	Dewan Bahasa, 1/11/1958	OPAC, DBP
54	Deraf perkara Bahasa Kebangsaan kepada Pengarah, Pusat Penyelidikan Perubatan, Kuala Lumpur	Ungku Omar Ahmad	koleksi ANM, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
55	Kedudukan belia di masa ini	Ungku Omar Ahmad	Serdang: Kolej Pertanian, Seminar Pertanian dan Perusahaan,  Februari 1968	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
56	Director IMR/ Chairman Action Committee for the Eradication of Malaria in rural Malaysia, Malaria Eradication in West Malaysia	anon.	?	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
57	Introductory Section	Ungku Omar Ahmad	koleksi ANM	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
58	Masalah-masalah penduduk di luar bandar	Ungku Omar Ahmad	Simposium masalah-masalah penduduk luar bandar, Persekutuan Bahasa Melayu, Universiti Malaya, Kuala Lumpur, 9-10 September 1967	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
59	Problems that those going to the rural areas may meet	Ungku Omar Ahmad	Ladies Officers Seminar, 6-7 Disember 1965, Koleksi ANM	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
60	Professional Training and experience in Malaysia	Ungku Omar Ahmad	koleksi ANM	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
61	Urgent medical problems which endanger rural development and socio-economic progress of Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Makalah khas sempena kunjungan Presiden Amerika Syarikat, Lyndon B. Johnson ke Malaysia, 30 Oktober 1966	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
62	Usaha mengumpulkan istilah-istilah perubatan dan bahasa kebangsaan	Ungku Omar Ahmad	koleksi ANM	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
63	Role of rural health personnel in the eradication of Malaria in West Malaysia	Ungku Omar Ahmad	Laporan koleksi ANM	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
64	Surat Ungku Omar kepada Setiausaha Tetap, Kementerian Kesihatan, mengenai kuliah perubatan	Ungku Omar Ahmad	Universiti Malaya, 16 Jun 1965	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
65	Surat Ungku Omar kepada Pegawai Perjawatan Persekutuan mengenai Award of Study Leave to Research Officers for 1960	Ungku Omar Ahmad	9 Mei 1961	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
66	Surat Ungku Omar dari Royal Free Hospital, England kepada Dr. T. J Danaraj, Dekan Fakulti Perubatan, Universiti Malaya	anon.	20 Jun 1963	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
67	Surat Ungku Omar dari Royal Free Hospital, England kepada Pendaftar, College of Pathologist, London mengenai Membership Without Examination	anon.	25 Januari 1964	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
68	Surat Ungku Omar, Private, Personal and Confidential	Ungku Omar Ahmad	25 Ogos 1965	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
69	Surat Ungku Omar, Department of Pathology, Universiti London kepada Setiausaha Kementerian Kesihatan, mengenai Promotion to Senior Pathologist	Ungku Omar Ahmad	15 Jun 1963	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
70	Surat Ungku Omar kepada Secretary, Royal Institute of Chemistry, London, mengenai ahli A. R. I. C	Ungku Omar Ahmad	21 Ogos 1968	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
71	Surat Ungku Omar kepada Setiausaha Tetap, Pengarah Perkhidmatan Perubatan, Kementerian Kesihatan, mengenai permohonan cuti rehat	Ungku Omar Ahmad	2 Julai 1968	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
72	British Journal Of Anaesthesia	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	1966	ANM
73	Hooper Newsvector	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Vol. 3, No. 1, April 1969	ANM
74	Oral Carcinoma. A Review of the Etiological Factors and a Preventive Programme	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr. dan K. Ramanathan	Institute of Medical Research, Malaysia, 1968	ANM
75	Usaha-Usaha Mengumpulkan Istilah-Istilah Perubatan dalam Bahasa Kebangsaan	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Mac 1960	ANM
76	Veterinary Public Health With Particular Reference To Malaysia'	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	November 1967	ANM
77	Yang Mulia Dr. Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	06 Jun 1967	ANM
78	Institute For Medical Research	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	T.T. , (fail)	ANM
79	Tesis - Kajian Penyakit, 1967, 1969	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	(fail)	ANM
80	Surat Ungku Omar Ahmad, London Kepada Pengarah Perkhidmatan Perubatan Malaysia Kerana Memohon Melanjutkan Tempoh Cuti Belajar	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat  9/28/1963	ANM
81	Surat Ungku Omar Ahmad Mengenai Kenaikan Pangkat,	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	30 Januari 1964	ANM
82	Surat-Surat Daripada The College Of Pathlogists, London Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 1964	ANM
83	Surat Kepada Engku Kintan Bt. Abdul Rahman	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 5 OGOS 1965	ANM
84	Surat Ungku Omar Ahmad Kepada Royal Institute Of Chemistry, London	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 6 SEPTEMBER 1965	ANM
85	Surat Daripada Ungku Omar Ahmad Kepada Pengarah Institut Penyelidikan Perubatan, Kuala Lumpur Mengenai Jumlah Bayaran Apabila Mengemukakan Notis Berhenti Kerja 24 Jam	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 27 SEPTEMBER 1965	ANM
86	Surat Dr. Ungku Omar Ahmad Kepada 'Superintending Pharmacist, Rumah Sakit Umum, Johor Bharu Mengenai Rawatan Ibu Mertuanya, Datin Alsagoff	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 6 OKTOBER 1965	ANM
87	Surat Permohonan Ungku Omar Ahmad Untuk Melanggan Dengan 'Merdeka'	?	Surat, 4 November 1966	ANM
88	Surat Dr. Ungku Omar Ahmad Kepada Dato Haji Osman B. Talib	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 9 November 1967	ANM
89	Surat Daripada Prof. Ungku Omar Ahmad Kepada 'Register' Universiti Malaya Mengenai Lawatan Ke Luar Negara, 30 Mac 1968	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat,30 Mac 1968	ANM
90	Surat Daripada Dr. Ungku Omar Ahmad Kepada Tan Sri Ismail B. Mohamad Ali, Gabenor Bank Negara Malaysia	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat,30 Mac 1968	ANM
91	Oral Carcinoma. A Review Of The Etiological Factors And A Preventive Programme By Ungku Omar Ahmad And K. Ramanathan, Institute Of Medical Research, Malaysia	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Kertas Kerja, 1968	ANM
92	Universitas Indonesia Sebagai Pusat Pembangunan Intellectuil Dan Perpaduan Di Asia Tenggara Oleh Dr. Ungku Omar Ahmad, Pidato Diucapkan Pada Upacara Pengukuhan Jabatan Gurubesar Luar Biasa Dalam Ilmu Pathology Dan Human Ecology Fakultas Kedoktoran Universitas Indonesia.	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	teks ucapan, 6 Mac 1968	ANM
93	Usaha-Usaha Mengumpulkan Istilah-Istilah Perubatan Dalam Bahasa Kebangsaan Oleh Dr. Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Kertas Kerja, Mac 1960	ANM
94	'Veterinary Public Health With Particular Reference To Malaysia' By Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Kertas Kerja, November 1967	ANM
95	Blood Examination To Aid Oral Diagnosis By Ungku Omar Ahmad, C.G. Lopez, K. Ramanathan And Tan Cheng Keat,	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr., C.G. Lopez, K. Ramanathan And Tan Cheng Keat,	Kertas Kerja, 1968	ANM
96	Dextrostix In Glucose Tolerance Test By J.E. Buttery, G.F. De Witt And Ungku Omar Ahmad, Institute For Medical Research, Kuala Lumpur	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr., J.E. Buttery & G.F. De Witt	Kertas Kerja, 1968	ANM
97	Malignant Haemangiopericytoma By M. Kannan Kutty, Ungku Omar Ahmad, Lau Bik Ann, K. Ramanathan And A.K. Dutt, 1968	M. Kannan Kutty, Ungku Omar Ahmad, Lau Bik Ann, K. Ramanathan & A.K. Dutt	Kertas Kerja, 1968	ANM
98	Research In Family Planning By Dr. Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Kertas Kerja, t.t	ANM
99	Konsep Universiti Islam Di Malaysia Oleh Dr. Ungku Omar Ahmad	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Kertas Kerja, t.t	ANM

 

2. Bibliografi Penulisan Mengenai Ungku Omar

Bil.	Judul	Penulis	Sumber	Lokasi
1	Ungku Omar Ahmad : tokoh negara tersohor	Mohd Zamberi A. Malek	Kuala Lumpur: Anjung Media Resources, 2012	Universiti Malaya
2	Profil tokoh-tokoh gemilang Universiti Malaya	Universiti Malaya	Kuala Lumpur : Universiti Malaya, 1999	Universiti Malaya
3	Ungku Omar Ahmad : tokoh negara tersohor	Mohd Zamberi A. Malek	Kuala Lumpur: Anjung Media Resources, 2012	PNM
4	Profesor Datuk Dr. Ungku Ahmad Omar : saintis Melayu ibarat lilin membakar diri	Azizul Azman Othman	MUTIARA MALAYSIA 3(2): 74-75; Feb. 1995	PNM
5	Perjuangan Ungku Omar	Mohd Rosli Baharom	sastera. 01/07/2012 . Utusan Malaysia	utusan malaysia.com.my
6	Ungku Omar a patriot par excellence, says Raja Nazrin	anon.	news straits times, 03 April 2012	http://www.nst.com.my/ungku-omar-a-patriot-par-excellence-says-raja-nazrin-1.70106#ixzz2E2q9ykZx
7	Sains penggerak masyarakat, 19 September 1981, Kuala Lumpur,  Syarahan kenangan Ungku Omar	Hj. Ahmad Mattar	Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 1984	Koleksi Am, PTSL
8	Ungku Omar Ahmad : tokoh negara tersohor	Mohd Zamberi A. Malek	Kuala Lumpur: Anjung Media Resources, 2012	PATMA,
9	Ungku Omar bin Ahmad tokoh sains terkemuka di Asia Tenggara	tiada	Utusan Melayu, 27/07/1989	OPAC, DBP
10	Ungku Omar ibarat hilangnya sebutir bintang	Hanapiah Sudin	Mingguan Kota, 08/01/1989	OPAC, DBP
11	Ungku Omar dalam kenangan	Hanapiah Sudin	Mingguan Kota, 15/01/1989	OPAC, DBP
12	Ungku Omar b. Ahmad (1931-1969)	tiada	Dewan Siswa, 1/11/1989	OPAC, DBP
13	Fifty years of Medical Research in Malaya	anon.	IMR 1900-1950, Jubilee Volume No. 25, Kuala Lumpur	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
14	Dr. Ungku Omar Ahmad, dalam Pejuang Terbilang Johor	oleh: Ismail Adnan, penyunting: Abu Bakar Hamid, Md. Ismail Zam Zam	Johor: Yayasan Warisan Johor, 2002. Hlm. 141-143.	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
15	Sambutan 100 tahun Institut Penyelidikan Perubatan (100 years of the IMR, 1900-2000)	anon.	Kuala Lumpur	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
16	Seventy-five years of Medical Research in Malaysia, IMR 1901-1976, Volume No. 32	anon.	Kuala Lumpur	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
17	Laporan Universiti Kebangsaan, Jawatankuasa Penaja Universiti Kebangsaan	Syed Nasir Ismail	Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
18	Annual Report of the Institute for Medical Research	anon.	Kuala Lumpur, 1958- 1968	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
19	Asia Megazine	anon.	07 November 1965	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
20	Berita IMR (Keluaran Khas)	anon.	Jilid 2 (2)Jilid 2 (2), 2 April 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
21	A report on the health, the diet and economic condition of groups of people in the lower levels in Malaya	Burgess, R. C dan Laidin Alang Musa	Report No.13, Inst. Med. Res., Fed. of Malaya, 1950	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
22	Ungku Omar bukan hanya terkenal di bidang perubatan	Hanafiah Sudin	Mastika, Bil. 3, Tahun ke-48 , Mac 1989, hlm. 50-51	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
23	The culicidae of Malaya	Leicester, G. F.	F.M. S Stud. Inst. Med. Res. No. 3, 1908	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
24	Prof. Datuk Ungku Omar Ahmad: tokoh perubatan Melayu terkemuka	Mohd Zamberi A. Malek	Bersih: Majalah Kesihatan, 1992, Bil. 1, Mac, hlm. 12-13.	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
25	Ungku Omar Ahmad: tokoh perubatan tersohor	anon.	Pembentangan Seminar Akademi Pengajian Melayu (APM), Universiti Malaya, 12 Januari 2007	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
26	The Peejay Post (Bulletin of the Rotary Club of Petaling Jaya),	anon.	No. 8, 24 Ogos 1967	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
27	Malaria control in Malaya and Assam	Ross, Ronald	Malayan Med. Journal, No. 3, 1928, hlm. 40	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
28	Tokoh Islam: Prof. Dato' Dr. Ungku Omar Ahmad	anon.	koleksi Arkib Negara Malaysia	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
29	Ungku Omar bin Ungku Ahmad dalam Ensiklopedia Sejarah dan Kebudayaan Melayu	anon.	Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, hlm. 142	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
30	Ungku Omar Ahmad, Scout Tit-Bits, dalam Majalah Tahunan Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK)	anon.	Kuala Kangsar: 1948, hlm. 8-9	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
31	The Discussion Circle, dalam Majalah Tahunan Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK)	anon.	Kuala Kangsar: 1947, hlm. 30-31	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
32	Official papers on the medical statistics and topography of Prince of Wales	Ward, T. M dan Grant J.P	Penang Govt. Press, 1830	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
33	The prevention of Malaria in Federated Malay States	Watson, M	Liverpool, 1911, edisi pertama	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
34	Malaria Fevers of British Malaya	Wright, H	F.M. S Stud. Inst. Med. Res. No. 3, 1908	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
35	Dr. Ungku Omar dalam kenangan	Ahmad Salleh	Berita Minggu, 23 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
36	Director of IMR dies	anon.	Malay Mail, 15 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
37	Pusat Sains $5 juta memakai nama Prof. Ungku Omar	anon.	Utusan Malaysia, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
38	Dr. Ungku Omar meninggal dunia	anon.	Utusan Melayu, 17 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
39	Jenazah Allahyarham Profesor Ungku Omar selamat dikebumikan	anon.	Utusan Malaysia, 16 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
40	Kawat ta'ziah tiba dari dalam dan luar negeri	anon.	Utusan Malaysia, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
41	Ungku Omar buried at Ampang Cemetery	anon.	Straits Times, 17 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
42	Ungku Omar meninggal dunia	anon.	Berita Harian, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
43	Ungku Omar Science Centre Planned in Perak	anon.	Straits Times, 17 Februari 1969	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
44	Ungku Omar tingkatkan kesihatan Melayu	anon.	Utusan Zaman, 4 November 2001 hlm. 28	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
45	Ungku Omar ahli sains dan penggerak masyarakat	anon.	Utusan Malaysia, t.t	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
46	Surat Syed Nasir Ismail kepada Ungku Omar, Pengerusi Jawatankuasa Istilah Perubatan	Syed Nasir Ismail	8 Oktober 1960	Buku Ungku Omar: Tokoh Negara Tersohor
47	Majlis Pengkisahan Sejarah: Sehari Mengenang Prof. Dato' (Dr.) Ungku Omar Ahmad	anon.	Video House System (VHS)	ANM
48	Surat Daripada M. Nadarajah Mengenai Datin Dr. Lady Thomson, 30 Jun 1962	M. Nadarajah	Surat	ANM
49	Surat Daripada A. Halim Latiff, Pejabat Pesuruhjaya Tinggi Malaysia, London Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Penyambungan Tempoh Cuti Belajar	A. Halim Latiff	Surat, 11 Disember 1963	ANM
50	Surat Daripada K. Mahmud, Hospital Kluang Kepada Pusat Ternakan Haiwan, Kluang Mengenai Bayaran Bil-Bil	K. Mahmud	Surat	ANM
51	Surat Daripada Dr. T. Balasingham, Hospital Besar Kepada Peguam Negara Mengenai Laporan Kematian Wong Nyong Ing,	Dr. T. Balasingham	Surat, 26 November 1964	ANM
52	Surat Daripada The Medical Defence Union, London Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad,	The Medical Defence Union, London	Surat,  14 Julai 1965	ANM
53	Surat Daripada R.G. Smith, Sarawak Kepada Dr. Balasingham	R.G. Smith	Surat, 22 JUN 1965	ANM
54	Surat Daripada Lim Huck Boon, Hospital Alor Setar, Kedah Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Lim Huck Boon	Surat	ANM
55	Memo-Memo Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	?	Surat, 1965, 1969	ANM
56	Surat Daripada Prof. A. A. Sandosham Kepada Setiausaha Tetap, Kementerian Kesihatan Mengenai Dr. Ungku Omar Ahmad,	Prof. A. A. Sandosham	Surat, 8 SEPTEMBER 1965	ANM
57	Surat Daripada Dr. K. Kulaseerasingham, Rumah Sakit Umum, Pulau Pinang Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Elaun Kerana Memangku Jawatan Radiologist	Dr. K. Kulaseerasingham	Surat, 8 SEPTEMBER 1967	ANM
58	Surat-Surat Daripada James Kanagaraj Lucas Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Pembelian Kereta	James Kanagaraj Lucas	September & November 1965	ANM
59	Surat Dr. Ungku Omar Ahmad Kepada 'Superintending Pharmacist, Rumah Sakit Umum, Johor Bharu Mengenai Rawatan Ibu Mertuanya, Datin Alsagoff	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 6 OKTOBER 1965	ANM
60	Surat Daripada Dr. C.G. Lopez, Ipoh Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Dr. C.G. Lopez	Surat, 8 November 1965	ANM
61	Surat Permohonan Ungku Omar Ahmad Untuk Melanggan Dengan 'Merdeka'	?	Surat, 4 November 1966	ANM
62	Surat Daripada S.Y. Tow, Bukit Peringgit, Melaka Kepada Ungku Omar Ahmad	S.Y. Tow	Surat, 20 November 1965	ANM
63	Surat Daripada Dato Hj. Osman Bin Talib Kepada Ungku Omar Ahmad Kerana Menjemput Menghadiri Majlis Di Rumahnya	Dato Hj. Osman Bin Talib	Surat, 24 November 1965	ANM
64	Surat Dr. Ungku Omar Ahmad Kepada Dato Haji Osman B. Talib	Ungku Omar Bin Ungku Ahmad, Prof. Dr.	Surat, 9 November 1967	ANM
65	Surat Daripada Dr.Lim Huck Bon, Hospital Alor Setar, Kedah Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Dr.Lim Huck Bon	Surat, 14 Mei 1966	ANM
66	Surat Daripada Mahmood B. Hussein, Terengganu Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Permohonan Untuk Memasuki Maktab Teknik Kuala Lumpur,	Mahmood B. Hussein	Surat, 30 Disember 1966	ANM
67	Surat Daripada Zahara Bee Merican, Universiti Malaya Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Zahara Bee Merican	Surat, 23 Mei 1966	ANM
68	Surat daripada V.M. Chacko, Hospital Assunta, Petaling Jaya Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	V.M. Chacko	Surat, 3 Jun 1966	ANM
69	Surat Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Kelahiran Anak Mrs. Razak Di Hospital Assunta	?	Surat,20 Jun 1966	ANM
70	Surat Daripada Geoffrey A. Myers, International College Of Tropical Mecicine, Hamilton, Bermuda Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Geoffrey A. Myers	Surat,14 Julai 1966	ANM
71	Surat Daripada Raja Hassan B. Mohamad, Majidee, Johor Bahru Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad, Meminta Bantuan Mencarikan Kerja Untuk Anaknya, Raja Rosidah	Raja Hassan B. Mohamad	Surat,20 Julai 1966	ANM
72	Surat Daripada A. Karim Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Kerana Menjemput Ke Majlis Ulangtahun Perkahwinannya	A. Karim	Surat,26 Julai 1966	ANM
73	Surat Daripada Dato Haji Abdul Rahman Bin Mohamed Yasin Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Dato Haji Abdul Rahman Bin Mohamed Yasin	Surat,12 Oktober 1966	ANM
74	Surat Daripada Hoogstraal, Dept. Of The Navy, Washington Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad	Hoogstraal	Surat,17 Oktober 1966	ANM
75	Surat Daripada J.T. Hook, Roussel Laboratories Ltd, Wembley Park Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai 'Reprints' Artikel Daripada 'The Practitioner' Dan 'British Journal Of Anaesthesia'	J.T. Hook	Surat,30 Januari 1967	ANM
76	Surat Kepujian Menteri Pendidikan Dan Kebudayaan Indonesia Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad, 1968	?	Surat, 1968	ANM
77	Surat Daripada Malaysian Society Of Parasitology And Tropical Medicina Mengenai Kematian Prof. Dr. Ungku Omar Ahmad	?	Surat, 28 April 1969	ANM
78	Surat Daripada Mrs. Ungku Omar Ahmad (Tengku Khatijah Suleiman) Yang Telah Menerima Kiriman Ucapan Takziah Kerana Kematian Prof. Dr. Ungku Omar Ahmad	?	Surat, 1969	ANM
79	Surat Daripada Edwin H. Feinberg, Biosciences Information Service, Pennsylvania Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Laporan Tahunan Institute Medical Research	Edwin H. Feinberg	Surat, 29 September 1970	ANM
80	Surat Daripada V. Mahalingam, President Spastic Children's Association Of Selangor Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad,	V. Mahalingam	Surat, t.t	ANM
81	Surat Dari Johor Bahru Kepada Prof. Dr. Ungku Omar Ahmad, 1966	?	Surat, 1966	ANM
82	Poskad Kepada Prof. Dr. Ungku Omar Ahmad Dari Washington,	?	poskad,  27 Mei 1966	ANM
83	Surat Daripada Heyneman, University Of California, San Francisco Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad,	Heyneman	Surat,13 April 1967	ANM
84	Surat Daripada Zahara Bee Merican, Pulau Pinang Kepada Dr. Ungku Omar Ahmad Mengenai Pelajarannya	Zahara Bee Merican	Surat,5 Ogos 1966	ANM
85	Surat Menyurat Mengenai Ucapan Takziah Di Atas Kematian Prof. Dato' Dr. Ungku Omar Ahmad	?	Surat, 1969	ANM
86	Malignant Haemangiopericytoma By M. Kannan Kutty, Ungku Omar Ahmad, Lau Bik Ann, K. Ramanathan And A.K. Dutt, 1968	M. Kannan Kutty, Ungku Omar Ahmad, Lau Bik Ann, K. Ramanathan & A.K. Dutt	Kertas Kerja, 1968	ANM
87	Pengkisahan Sejarah 'Sehari Mengenang Professor Dato' Dr. Ungku Omar Ahmad' - 10 November 1988, Jam 9.00 Pagi Di Auditorium Arkib Negara Malaysia Jalan Duta Kuala Lumpur	?	Terbitan, 10 November 1988	ANM
88	Ucapan Dato' Zakiah Hanum, Ketua Pengarah Arkib Negara Di Majlis Pengkisahan Sejarah 'Sehari Mengenang Prof. Dato' Dr. Ungku Omar Ahmad'	Dato' Zakiah Hanum	Teks Ucapan, t.t	ANM

 

Pengenalan

Salah seorang tokoh terbilang Johor ialah Ungku Omar bin Ungku Ahmad. Saintis Melayu tersohor ini dilahirkan pada tahun 1931 di Johor Bahru, Johor. Mendapat pendidikan di Sekolah Melayu Tangkak, Pontian dan Segamat, Johor beliau meneruskan pelajaran di Sekolah Inggeris, Kluang dan Maktab Melayu Kuala Kangsar, Perak.

Cendiakawan tersohor ini seterusnya melanjutkan pengajian peringkat ijazah dalam bidang perubatan di Universiti Malaya Singapura pada tahun 1957. Setelah tamat pengajian, beliau berkhidmat sebagai Pegawai Perubatan di Pusat Penyelidikan Perubatan (IMR) Kuala Lumpur. Setelah berkhidmat beberapa tahun, cendiakawan berjiwa pendidik ini meneruskan lagi pelajaran dalam bidang Patologi daripada Royal College of Physicians London dan Royal College of Surgeon.

Kecemerlangannya dalam bidang perubatan melayakkan beliau dianugerahkan Fellowship of Royal Pathology. Pada tahun 1965, beliau melanjutkan pelajaran peringkat doktor falsafah di University of London dengan tesis bertajuk "Electrolytes in Isolated Human Leucocytes" (Mohd Zamberi 2012). Kecemerlangan saintis berjiwa patriotik ini mendapat perhatian kerajaan apabila beliau diberi kepercayaan untuk menerajui IMR sekali gus menjadikannya anak Melayu pertama memimpin institusi terbabit dengan menyandang jawatan pengarah. Ungku Omar Ahmad bukan sahaja doktor perubatan yang penuh dedikasi tetapi juga seorang penyelidik yang tidak jemu-jemu berkongsi ilmu dengan masyarakat yang ketika itu baru sahaja menjadi bangsa merdeka.

Segala ilmu yang ada padanya akan dikongsikan melalui penulisan dan ceramah di segenap pelosok tanah air. Saintis dari golongan bangsawan ini juga mengenepikan darjat dan pangkatnya untuk melawat ke kampung-kampung semata-mata untuk berkongsi ilmu dengan menyampaikan ceramah mengenai kesihatan dan penjagaan kebersihan (Mohd Zamberi 2012). Beliau juga kerap melawat kampung-kampung untuk melihat sendiri keadaan, kehidupan dan persekitaran kampung. Antara bidang-bidang kecenderungannya dalam menulis ialah sains perubatan, sains kesihatan dan pendidikan. Sepanjang hayatnya, beliau telah menulis lebih daripada 40 kertas kerja yang juga telah menjadi rujukan dan panduan pelajar dan penyelidik.

Dunia penulisan

Ungku Omar aktif menulis sejak di bangku sekolah lagi. Ketokohannya bukan sahaja dalam bidang akademik tetapi juga ko-kurikulum sehingga beliau diberi kepercayaan untuk memimpin pasukan pengakap dan sidang editor majalah di Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK). Antara karyanya ialah Scout Tit-Bits dan The Discussion Circle yang dimuatkan dalam majalah tahunan sekolahnya.

Menginjak ke usia dewasa, Ungku Omar meneruskan minatnya dalam bidang penulisan. Namun kali ini, Ungku omar telah menyerlahkan bakatnya dalam bidang penulisan kreatif dengan mengarang puisi indah untuk bakal isterinya. Hal ini berlaku ketika beliau melanjutkan pelajaran di Universiti Malaya di Singapura.

Ketika berjauhan dengan kekasihnya (yang kemudian dilamar menjadi isterinya) beliau gemar mengutus surat dan puisi-puisi indah untuk suri hatinya itu (Mohd Zamberi 2012). Kecenderungannya menulis berterusan sehingga ke alam pekerjaan. Walaupun sibuk dengan tugasannya, beliau semakin aktif menulis tentang bidang kepakarannya dengan tujuan berkongsi ilmu untuk kepentingan dan masa depan anak bangsanya.

Jadual 1: Beberapa hasil penulisan Ungku Omar berkaitan kesihatan, perubatan dan pendidikan

Bil.	Judul	Penulis
1	Bahasa Melayu dalam lapangan kesihatan, perubatan dan rumah sakit	1981
2	Efforts to collect Medical Terminologies in the National Language	1960
3	Usaha mengumpulkan istilah-istilah perubatan dan bahasa kebangsaan	1960
4	Assay of small amounts of isolated Leucocytes	1965
5	Urgent medical problems which endanger rural development and socio-economic progress of Malaysia	1966
6	Malaria eradication in west Malaysia	1967
7	Medical and health problem associated with socio-economic development of the rural areas in tropical Malaysia	1967
8	Keadaan kesihatan di luar bandar penting untuk proses pembangunan dalam segala bidang	1967
9	Perhubungan antara manusia, rokok dan kanser	1967
10	Research in family planning	1967
11	Konsep universiti Islam di Malaysia	1967
12	Two Countries in one	1967
13	Veterinary public health with particular reference to Malaysia	1967
14	Scientific research potential in Malaysia	1967
15	Evaluation of Dextrostix in blood sugar estimation	1967
16	Evaluation of Urastrat, a Dipsttick Method for Urea Determination.	1967
17	Dextrostix in Glucose Tolerance Test	1968
18	Kedudukan belia di masa ini	1968
19	Universitas Indonesia sebagai Pusat Pembangunan Intellectuil dan Perpaduan Di-Asia Tenggara.	1968
20	Science and Technology in Malaysia: The Need for Recognition, Assess­ment, Planning and Co-ordination	1968
21	Tropical Medicine in Malaysia: A Mixture of Magic, Myth and Modern Medicine.	1968
22	Blood Examinations to aid Oral Diagnosis	1968
23	Oral Carcinoma: A Review of the Aetiological Factors and a Preventive Programme	1968
24	Rhinosporidiosis in Malaysia	1968
25	Malignant Haemangiopericytoma	1968
26	Klinefelter's Syndrome: A Case Report	1968
27	Cancer	1968
28	Porokeratosis:  Report of a Case	1969
29	Burkitt's Lymphoma: Report of Five Cases in West Malaysia	1969
30	Angiostrongylus cantonensis in an isolated village in Pahang.	1969
31	Carcinoid Tumour:  A Report of Four Cases with unusual sites of origin	1969
32	Medical History and its Significance.	1970

Sumber: Universiti Malaya. 1980. Collected works of Ungku Omar. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Sains perubatan

Keunggulan Ungku Omar bukan sahaja sebagai doktor perubatan bahkan pengkaji yang sentiasa serius dan komited dalam bidang kepakarannya. Hal ini terbukti apabila beliau berjaya menghasilkan sebuah jurnal antarabangsa yang terkenal iaitu Journal of Clinical Pathology. Penglibatannya dalam bidang penyelidikan sains dan perubatan mendapat pengiktirafan antarabangsa seperti World Health Organization (WHO) dan diterima sebagai ahli College of Pathologist, London dan ahli kehormat College of American Pathologist, Amerika Syarikat.

Beliau juga ahli jawatankuasa Sains Kemasyarakatan UNESCO dan ahli Lembaga Penyelarasan Kerjasama Serantau dalam Perubatan Tropika (SEAMEC). Bersandarkan ilmu, kagigihan dan ketokohannya dalam bidang perubatan dan penyelidikan telah melayakkannya menjadi pengarah di Institute of Medical Research (IMR), Kuala Lumpur pada tahun 1965.

Ketokohannya sebagai saintis ulung semakin terserlah apabila beliau aktif menulis tentang ilmu perubatan walaupun sibuk memimpin institusi terulung negara itu. Beliau sentiasa berusaha mencari peluang dan runag untuk menulis bidang kepakarannya untuk dijadikan bahan bacaan dan rujukan anak bangsanya.

Antara hasil tulisannya ialah Masalah-masalah penduduk di luar bandar (disampaikan dalam Simposium masalah-masalah penduduk luar bandar, Persekutuan Bahasa Melayu di Universiti Malaya, Kuala Lumpur pada 9 dan 10 September 1967), Problems that those going to the rural areas may meet (dalam Ladies Officers Seminar, pada 6 dan 7 Disember 1965) dan Urgent medical problems which endanger rural development and socio-economic progress of Malaysia (dalam Makalah khas sempena kunjungan Presiden Amerika Syarikat, Lyndon B. Johnson ke Malaysia pada 30 Oktober 1966). Minatnya menulis membuktikan beliau bukan sahaja penyelidika sejati tetapi juga seorang anak watan yang tidak pernah meminggirkan masa depan anak bangsanya (Mohd Rosli Baharom 2012).

Sains kesihatan

Selain menyampaikan ceramahnya tentang kesihatan di corong radio sehingga dikenali sebagai “Doktor Radio”, beliau juga aktif menulis artikel untuk panduan dan rujukan masyarakat. Beliau berpendapat pembangunan negara sangat perlu dan bergantung kepada modal insan yang bukan sahaja sihat tetapi juga memiliki daya intelek yang cerdas.

Berlandaskan prinsip "Kesihatan itulah kemajuan-Tak sihat manakan maju" beliau menegaskan kesihatan adalah aspek penting dalam pembangunan rakyat yang secara tidak langsung mempengaruhi kemajuan negara. Beliau berpendapat rakyat tidak akan maju jika sentiasa berhadapan dengan penyakit. Dalam masa yang sama juga, penyakit tidak dapat dibasmi jika rakyat tidak diberi ilmu dan didedahkan tentang perubatan dan amalan kebersihan. Selain itu, faktor kekurangan makanan berzat dan kurangnya pendedahan mengenainya juga berupaya merencatkan pembangunan modal insan yang cemerlang.

Bagi tujuan ini, beliau banyak menulis kertas kerja dalam persidangan diperingkat kebangsaan dan antarabangsa. Antaranya ialah kertas kerja bertajuk Mens Sana in Corpore Sano (Otak yang Waras dalam Badan yang Sihat) yang dibentangkan dalam Seminar Pertanian dan Perusahaan di Kolej Pertanian, Serdang, pada bulan Februari 1968 (Mohd. Zamberi 2011) dan "Keadaan Kesihatan Di Luar Bandar Penting Untuk Proses Pembangunan Dalam Segala Bidang" dalam Simposium Masalah Pembangunan Penduduk Luar Bandar anjuran Persatuan Bahasa Melayu di Universiti Malaya pada tahun 1967.

Antara yang dibincangkan ialah senario taraf kesihatan penduduk luar bandar yang diabaikan secara tidak sedar, pendedahan fakta kadar kematian di luar bandar 6 kali ganda lebih tinggi daripada di bandar, kadar kemiskinan, kekurangan makanan dan serangan penyakit seperti malaria, kepialu, untut, cacing, anaemia dan penyakit-penyakit lain (Mohd. Zamberi 2011).

Pendidikan

Disebalik penubuhan universiti Islam dan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) adalah usaha keras Ungku Omar dan rakan-rakannya yang sedaya upaya mahu meningkatkan taraf pendidikan demi masa depan anak bangsanya. Bagi memastikan anak bangsanya maju dan mendapat pendidikan sama seperti bangsa lain, beliau telah mencadangkan penubuhan sebuah universiti Islam bagi menampung keperluan anak Melayu yang didapati ketinggalan dalam mendapatkan tempat di institusi pengajian tinggi (IPT).

Beliau telah mencadangkan bahasa Melayu, Arab dan Inggeris digunakan sebagai bahasa pengantar di universiti Islam tersebut. Di samping itu, beliau mencadangkan disiplin lain seperti perdagangan, kejuruteraan dan teknologi, undang-undang dan perubatan juga perlu ditawarkan dalam pengajian institusi terbabit (Mohd. Zamberi 2011).

Selain itu, beliau juga serius dalam memperjuangkan penggunaan Bahasa Melayu dalam pengajaran khususnya dalam subjek sains dan teknologi di institusi pengajian tinggi. Beliau sangat positif dalam memandang kemampuan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu. Hal ini ditegaskan beliau kerana mendapati bahasa pengantar khususnya dalam bidang sains, teknologi dan perubatan yang digunakan di universiti khususnya di Universiti Malaya adalah bahasa Inggeris pada ketika itu.

Beliau mendapati masalah bahasa menjadi kekangan ramai pelajar Melayu daripada sekolah kebangsaan tidak dapat melanjutkan pelajaran ke universiti kerana kuliah disampaikan dalam Bahasa Inggeris. Hal ini tentunya merencatkan hasrat anak Melayu yang baru merdeka untuk melangkah jauh khususnya dalam bidang sains dan perubatan.

Dari sisi lain, Ungku Omar membuktikan bahawa bukan semua golongan aristokrat meminggirkan bahasa Melayu meskipun mereka dibesarkan dengan bahasa Inggeris. Beliau telah menonjolkan semangat patriotiknya dengan tinggi dan yakin dengan kemampuan bahasa ibunda dalam bidang pendidikan. Keseriusannya memperjuangkan penggunaan Bahasa Melayu ini disampaikan dalam pembentangan kertas kerjanya seperti dalam Seminar Organisasi Islam di Kolej Islam, Kuala Lumpur pada bulan Ogos tahun 1967 dan Seminar Peradaban Islam se-Malaysia (Mohd Rosli Baharom 2012).

Selain itu, jika diteliti dari sudut tersirat, beliau berpendapat, Bahasa Melayu memainkan peranan yang penting dalam memajukan kesihatan rakyat. Melalui Bahasa Melayu, pendedahan tentang ilmu kesihatan dan perubatan bukan sahaja dapat disampaikan dengan mudah tetapi juga dilihat dapat menarik minat anak muda Melayu untuk mendalami ilmu sains kesihatan dan perubatan. Beliau menegaskan, kekurangan makanan berzat dalam kalangan masyarakat luar bandar bukan sahaja berpunca daripada kesempitan wang tetapi juga kekurangan ilmu pengetahuan.

Melalui ilmu pengetahuan sama ada formal mahupun tidak, peluang bagi mendapatkan pekerjaan adalah lebih cerah dan secara tidak langsung dapat menjamin kehidupan yang lebih sempurna sekali gus berupaya memperoleh taraf kesihatan yang lebih baik (Mohd. Zamberi 2011). Hasilnya, saintis Melayu ulung ini berjaya memainkan peranannya dengan penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) yang memartabatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam penyampaian kuliahnya pada tahun 1970.

Beliau dianggap antara orang penting dalam menyuarakan hasrat penubuhan UKM dan dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa Kecil Pentadbiran yang turut dianggotai oleh Abdullah Salleh (Timbalan Pengerusi), Dr. Rashdan Baba, Prof. Hamzah Sendut, Hassan Ibrahim, Abdullah Sanusi Ahmad, Arshad Ayub, Abu Bakar Abdul Hamid dan Jonid bin Abu Saham (Mohd. Zamberi 2011 dan Mohd Rosli Baharom 2012).

Penubuhan UKM adalah titik penting perkembangan pendidikan bangsa Melayu kerana UKM adalah institusi pengajian tinggi terawal yang meletakkan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Hasilnya UKM telah berjaya melahirkan ramai intelektual dan profesional Melayu. Selain itu, beliau juga terbabit dalam membentuk istilah perubatan dalam Bahasa Melayu bersama Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)

Jasanya yang besar dalam bidang pendidikan diiktiraf kerajaan dengan bukan sahaj menanugerahkan bintang kebesaran tetapi juga mengabadikan namanya di IPT seperti Politeknik Ungku Omar, Ipoh Perak yang merupakan politeknik yang tertua di Malaysia. Selain itu, beberapa asrama mahasiswa di IPT seperti UKM dan Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI) turut dinamakan bersempena namanya dengan nama Kolej Ungku Omar. IMR juga telah mengabadikan nama mantan pengarahnya ini dalam sebuah dewan di institut terulung berkenaan (Mohd. Zamberi 2011 & Mohd Rosli Baharom 2012).

Penutup

Ungku Omar bukan sahaja merupakan tokoh Melayu terulung tetapi juga pejuang anak bangsa yang tidak jemu-jemu berusaha demi masa depan anak bangsanya. Beliau bukan sahaja berjaya mengeluarkan anak bangsanya dari kemunduran pelajaran tetapi juga telah meninggalkan karya-karya hasil tulisannya untuk rujukan generasi pelapis negara.

Hasil karyanya ini bukan sahaja sebagai rujukan anak bangsanya untuk mendalami ilmu perubatan tetapi juga sebagai bahan bacaan masyarakat umum khususnya tentang penjagaan kesihatan. Usaha kerasnya terutamanya dalam bidang pendidikan sehingga tertubuhnya UKM dan universiti Islam membuktikan beliau bukan sahaja saintis tetapi juga tokoh pendidikan tersohor. Institusi inilah juga telah menyaksikan lahirnya ramai golongan intelektual, teknokrat, dan birokrat Melayu dan yang lebih penting beliau berjaya membuktikan bahasa Melayu berupaya menyampaikan ilmu, sebagaimana yang sentiasa diperingatkan oleh Ungku Omar.

Rujukan

• http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/component/content/article/385-info-ringkas/5547-tokoh-pendidikan.html (1 November 2012)
• http://www.nst.com.my/ungku-omar-a-patriot-par-excellence-says-raja-nazrin 1.70106#ixzz2E2q9ykZx (4 November 2012)
• http://www.utusan.com.my/utusan/Sastera/20120701/sa_03/Perjuangan-Ungku-Omar (5 November 2012)
• Mohd Ali Kamarudin. 1981. Sejarah penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia.           Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia
• Mohd Zamberi A. Malek. 2012. Ungku Omar Ahmad : tokoh negara tersohor. Kuala Lumpur: Anjung Media Resources
• Universiti Malaya. 1980. Collected works of Ungku Omar. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
• Universiti Malaya. 1999. Profil Tokoh-tokoh Gemilang Universiti Malaya. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Perubatan dan kesihatan

Bersandarkan kepakarannya dalam bidang perubatan, beliau melihat pembangunan negara sangat perlu dan bergantung kepada modal insan yang bukan sahaja sihat tetapi juga memiliki daya intelek yang cerdas. Berpegang kepada prinsip "Kesihatan itulah kemajuan-Tak sihat manakan maju" beliau menegaskan kesihatan adalah penting bagi kemajuan negara dan pembangunan rakyat. Tegasnya lagi rakyat tidak akan maju jika sentiasa berhadapan dengan penyakit dan penyakit tidak dapat dibasmi jika rakyat tidak diberi ilmu tentang perubatan.

Selain itu, faktor kekurangan makanan dan kurangnya pendedahan tentang makanan yang berzat dan berkhasiat juga berupaya merencatkan pembangunan modal insan yang cemerlang. Bagi tujuan membangunkan belia, beliau melihat aspek kesihatan adalah faktor yang sangat penting. Dalam menyampaikan hasratnya ini, beliau telah menulis kertas kerja bertajuk Mens Sana in Corpore Sano (Otak yang Waras dalam Badan yang Sihat) yang dibentangkan dalam Seminar Pertanian dan Perusahaan di Kolej Pertanian, Serdang, pada bulan Februari 1968 (Mohd. Zamberi 2011).

Tokoh perubatan moden masyarakat Melayu ini tidak pernah berhenti dalam memperjuangkan taraf kesihatan rakyat. Sekali lagi beliau telah menyampaikan hasratnya ini melalui kertas kerjanya yang bertajuk "Keadaan Kesihatan Di Luar Bandar Penting Untuk Proses Pembangunan Dalam Segala Bidang" yang disampaikan dalam Simposium Masalah Pembangunan Penduduk Luar Bandar anjuran Persatuan Bahasa Melayu di Universiti Malaya pada tahun 1967.

Hasil penyelidikannya ini telah mendedahkan khalayak tentang senario taraf kesihatan penduduk luar bandar yang diabaikan secara tidak sedar. Hasil penyelidikannya telah menemukan kadar kematian di luar bandar 6 kali ganda lebih tinggi daripada di bandar, kadar kemiskinan,  kekurangan makanan dan serangan penyakit seperti malaria, kepialu, untut, cacing, anaemia penyakit-penyakit lain. Usahanya untuk membantu masyarakat luar bandar dalam mempertingkatkan taraf kesihatan tidak hanya tertumpu pada penulisan dan pidato bahkan juga melalui saluran media.

Beliau menyampaikan ceramah mengenai kesihatan dan sains melalui Radio Malaysia sehinggakan digelar sebagai "Doktor Radio" (Mohd. Zamberi 2011). Selain itu, beliau juga sering berkunjung ke kampung-kampung untuk berkongsi menyampaikan maklumat mengenai penjagaan kesihatan dan mengetahui dengan lebih mendalam tentang permasalahan mengenainya.

Bagi mengatasi masalah ini, beliau dengan lantang menyarankan peruntukan kewangan yang lebih besar perlu disalurkan kepada penduduk luar bandar. Hal ini sangat penting kerana usaha membasmi penyakit dan mempertingkatkan kesihatan rakyat perlu seimbang antara penduduk bandar dan luar bandar.  Dalam kertas kerja yang sama juga, beliau tidak ketinggalan membuktikan keprihatinannya dalam bidang pendidikan.

Bagi meningkatkan taraf pendidikan anak bangsa, beliau telah mencadangkan penubuhan sebuah universiti Islam bagi menampung keperluan anak Melayu yang didapati ketinggalan dalam mendapatkan tempat di institusi pendidikan tinggi khususnya di UM ekoran masalah bahasa. Pada ketika itu, bahasa yang digunakan di universiti khususnya dalam bidang sains dan perubatan adalah bahasa Inggeris.

Keprihatinannya dalam soal pendidikan anak Melayu sebenarnya telah lama diusahakan beliau dan sering disampaikan secara serius dalam pembentangan kertas kerjanya. Usahanya ini telah disampaikan dalam Seminar Organisasi Islam di Kolej Islam, Kuala Lumpur pada bulan Ogos tahun 1967. Hasratnya ini akhirnya terlaksana pada tahun 1980-an.

 

 Pendidikan

Jika dilihat dari sisi tersirat, perjuangannya dalam bidang pendidikan khususnya dalam memartabatkan bahasa Melayu ada kaitannya dengan kesihatan rakyat. Beliau berpendapat, bahasa Melayu memainkan peranan yang penting dalam memajukan kesihatan rakyat. Melalui Bahasa Melayu yang merupakan bahasa pertuturan utama khususnya bagi masyarakat Melayu, pendedahan tentang ilmu kesihatan dan perubatan bukan sahaja dapat disampaikan dengan mudah tetapi juga dilihat dapat menarik minat anak muda

Melayu untuk mendalami ilmu sains kesihatan dan perubatan. Beliau berpendapat, kekurangan makanan berzat berpunca daripada kesempitan wang dan ilmu pengetahuan. Untuk memiliki taraf hidup yang baik, manusia perlu memiliki daya keupayaan tinggi dan ilmu yang secukupnya untuk terus berjuang dalam hidup. Kedua-dua faktor ini pula berkaitrapat dengan cara mendapatkan ilmu pengetahuan.

Melalui ilmu pengetahuan sama ada formal mahupun tidak, peluang bagi mendapatkan pekerjaan adalah lebih cerah. Hal ini secara tidak langsung dapat menjamin kehidupan yang lebih sempurna dan berupaya memperoleh taraf kesihatan yang lebih baik (Mohd. Zamberi 2011). Namun, pada ketika itu, untuk mendapatkan pendidikan formal yang melahirkan golongan profesional, mereka perlu belajar dalam situasi berorientasikan bahasa Inggeris.

Bagi mengatasi permasalahan ini, maka penggunaan bahasa Melayu dalam bidang sains kesihatan dan perubatan khususnya perlu diperluaskan agar masyarakat Melayu tidak ketinggalan dalam mendapatkan maklumat yang betul tentang kesihatan. Permasalahan ini telah mencetuskan idea bagi menubuhkan sebuah institusi pengajian tinggi bercorak kebangsaan. Di samping itu, bagi melengkapkan lagi impiannya dalam menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu, beliau telah menyediakan bahan rujukan khususnya ilmu perubatan dalam Bahasa Melayu.

Saintis Melayu ulung ini lantang memperjuangkan nasib dan masa depan anak bangsa dan umat Islam dengan serius memainkan peranannya dalam penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) yang memartabatkan penggunaan Bahasa Melayu dalam penyampaian kuliahnya. Beliau juga dikatakan antara orang penting dalam menyuarakan hasrat penubuhan UKM.

Beliau kemudian dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa Kecil Pentadbiran yang turut dianggotai oleh Abdullah Salleh (Timbalan Pengerusi), Dr. Rashdan Baba, Prof. Hamzah Sendut, Hassan Ibrahim, Abdullah Sanusi Ahmad, Arshad Ayub, Abu Bakar Abdul Hamid dan Jonid bin Abu Saham. Penubuhan UKM adalah titik penting perkembangan pendidikan Melayu kerana UKM adalah institusi pengajian tinggi terawal yang meletakkan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar.

Dalam masa yang sama, beliau melihat perlunya penubuhan sebuah institusi pengajian tinggi berasaskan Bahasa Melayu bagi membolehkan anak Melayu mendapat pendidikan tinggi (Mohd Ali Kamarudin 1981). Hasilnya UKM telah berjaya melahirkan ramai intelektual dan profesional Melayu (Mohd. Zamberi 2011). Hal ini juga secara tidak langsung telah membuktikan bahawa Bahasa Melayu mampu menjadi bahasa pengantar ilmu sains seperti yang ditegaskan oleh Allahyarham Ungku Omar.

 

(2.8.1967) Dr. Ungku Omar (2 kiri) di majlis perasmian pembukaan mesyuarat ke-2 Lembaga Penyelerasan Pusat,Pusat Kawasan Asia Tenggara	(11 November 1967) Dr. Ungku Omar Ahmad di majlis perasmian pembukaan Seminar Parasitologi di Pusat Penyelidikan Perubatan, Kuala Lumpur
(17.01.1967) Pemerintah Indonesia menghantar seorang doktor, Dr. Christine L. Semiartin, ke Malaysia, untuk menolong dalam perkara perubatan mengenai banjir	(18.11.1966) Gambar dari kiri Dr. Ungku Omar memberi penerangan kpd Pgrh Kesihatan Tentera Darat Britain, Brigadier Smart,dalam lawatan ke IMR, K. Lumpur
(23.8.1967) Dr. Ungku Omar Ahmad, Pengerusi Majlis Kolej Islam memberi penerangan kepada DYMM Seri Paduka Baginda Yang Di Pertuan Agong Kolej Islam	(23.11.1967) Dato' Dr. Ungku Omar Bin Ahmad, menerima Darjah Johan Setia Mahkota dari Yang Di Pertuan Agong, Istana Negara, K. Lumpur
Ungku Omar Sedang memberi penerangan	Ungku Omar semasa persidangan tentang kesihatan
Dr. Ungku Omar di pejabatnya, Pusat Penyelidikan Perubatan. 1969	Gambar potret Dr. Ungku Omar Ahmad, Pengarah Institut Penyelidikan Perubatan, Kuala Lumpur. Sumber, Dato' Haji Ahmad bin Haji Salleh